Aza, 09
2011
Internet, kontzeptuak, web semantikoa

Web Semantikoa

Gaur egun ezagutzen dugun Internet 1990. urte inguruan jaio zen Suitzan dagoen CERN laborategian. Sir Tim Bernes-Lee ikertzaileak eta haren lantaldeak web orriak sortzeko erabiltzen den HTML etiketa lengoaia asmatu zuten, baita gure nabigatzaileek zerbitzariei eskakizunak eta erantzunak bidaltzeko erabiltzen duten protokoloa ere, HTTP protokoloa, hain zuzen.

HTML etiketa erabiltzen da hizkuntza testu baten estruktura, bertan dauden elementuen itxura eta beste testu batzuekin duen harremana (loturak) adierazteko. Etiketak aplikatzeko modua sinplea da: itxuratu nahi den testu zatia inguratuz, hasiera (<etiketa>) eta amaiera (</etiketa>) markak erabiliz. Testu baten atal bat letra etzanean edo letra lodian erakutsi nahi badugu, horretarako propio sortutako etiketak erabili beharko ditugu, esaterako, <em> eta <strong>. Adibiderako balio dezakeen testu bat horrela geratuko litzateke: <em>etzanean</em> eta <strong>lodian</strong> erakutsiko da.

HTML lengoaiak proposatzen dituen etiketa gehienek, ordea, ezer gutxi adierazten dute testuaren edukiari buruz. Gure nabigatzaileek web orriak itxura egokian erakusteko pentsatutako etiketa multzoa da HTML hizkuntza, eta ez edukien esanahia deskribatzeko hizkuntza bat. Etiketa horiek ez dute balio, esaterako, web orri batek gertakizun, batzar edo auto baten berri ematen duen adierazteko.

Hori horrela bada, nola lortzen dute google, yahoo, bing, elebila eta horrelako web orri bilatzaileek gure galderei erantzutea? Bilatzaile horiek guztiak, web orriak arakatzen eta irakurtzen dituzten robotak erabiltzen dituzte, eta bot deritze — Googleren arakatzaile edo bot-a googlebot da, eta Microsoftena, berriz, msnbot —. Arakatzaile horiek web orri batean dauden hitz guztiak banan-banan irakurri eta indexatzen dituzte, eta, horrela, gure bilatzaileari bizikleta eskatzen badiogu, arakatzaileak hitz horrentzat bere indizeetan dituen web orriak eskainiko dizkigu. Dokumentu edo orri batean bizikleta hitza maiztasun handiarekin agertzen bada, eta beste orri askotatik bertara joateko loturak badaude, orri hori, bilatzaileak eskaintzen duen emaitza zerrendan, goialdean agertuko da. Lehen postuan agertzeko lehia bizia egoten da, eta hainbat enpresak eskaintzen dute SEO (Search Engine Optimization) zerbitzua, hau da, webgune bat arakatzaileentzat gustagarriago egiten eta ondorioz bilaketetan postu onetan agertzea eskaintzen duen zerbitzua.

Web arakatzaile eta bilatzaileek nola lan egiten duten jakinda, erraz uler daiteke zergatik bilatzaileek batzuetan ez duten ondo ulertzen guk galdetutakoa. Eibar bizikleta testua bilatzen badugu, Eibarren antolatutako bizikleta lasterketa baten berri edo Eibarren salgai dagoen bizikleta bat erakutsiko dit bilatzaileak. Eta horren guztiaren arrazoia, lehen aipatu bezala, bilatzaileek ezin dutela web orrien semantika arakatu.

HTML hizkuntzak dituen muga horiek gainditu eta bot horiei lanak errazteko, Internet gidatzen duen W3C kontsortzioan web semantikoaren alorrean lanean dabil Tim Bernes-Lee bera. Hasierako akatsak zuzentze aldera, web orri baten edukia zein den azaltzeko balioko duen teknologia eta etiketa multzoa garatzen ari dira. Etiketa berri batzuen bidez, posible izango da rock talde baten berri ematen den orri batean, talde horren fitxa moduko bat txertatzea. Fitxa horretan, taldearen izena, sortze data, jotzen duen musika estiloa, jatorria edo musikariak nortzuk diren zehaztu ahal izango da. Arakatzaileak horrelako informazioa irakurtzeko gai direnean, posible izango da horrelako zerbait galdetzea: esan iezadazu zein musika talde sortu den Altsasun 2000. eta 2005. urteen artean. Bizikleta bat erosi nahi badugu, web bilaketa bat eginda, hainbat dendatan eskaintzen den prezioaren berri izatea ere errazago izanen da, eta salneurri edo dendarekiko hurbiltasunaren arabera ordenatu ahal izango dira emaitzak.

Oraingoz, Web 3.0 izena ere baduen horretaz gozatzeko apur bat itxoin beharko dugu, baina badirudi etorkizuna web semantikora begira dagoela.

Urr, 27
2011
Hardware, kontzeptuak, Mugikorrak

Teklen garrantzia

Blackberry smartphone edo telefono adimenduak, mundu guztiaren ahotan egon ziren orain dela aste batzuk. Telefono horiek erabiltzen dituzten zerbitzarietan jazotako arazo batek, hain zuzen, Internet eta posta zerbitzu gabe utzi zituen gailu hauen erabiltzaileak hiru egunez.

Blackberry, Research In Motion (RIM) enpresa kanadarrak ekoizten dituen telefonoak dira. 1999. urtean hasi ziren merkaturatzen teklatu fisiko osoak dituzten terminalak, eta hori da erabiltzaileari eskaintzen dion berezitasunik nabarmenena, qwerty teklatua. Letra guztiak eskaintzen dituen teklatua, ingelesez qwerty esaten diotena. Teklatu batean lehen ilaran dauden lehen sei letrek osatzen dute «qwerty» hitza, eta horregatik erabiltzen da termino hori teklatu osoko gailuaz ari garela adierazteko. Blackberry hitza, berriz, gailu horren teklatu estuak, masusta baten itxura gogoratzen duelako hautatu zuten haren egileek.

Posta eta mezularitza zerbituak

Blackberryk, smartphone moduko telefonoen munduan lehiatzeko duen armarik nagusiena, qwerty teklatuarekin batera, posta eta mezularitza kudeatzeko eskaintzen duen erraztasuna da. Beste ezaugarriei erreparatzen badiegu, nabigatzailea ez dabil oso fin, terminalaren itxura soila da, eta hardwarearen berezitasun bakarra, bateriaren iraupen luzea da. iPhone edo Android darabilten telefonoek bezala, aplikazio biltegi propioa du, BlackBerry App World.

Ezaugarri xume horiek izanik, smartphone merkatuan, %20 izatera iristen da, eta, hori azaltzeko arrazoi nagusia, hasieran aipatu dugun ezaugarria: telefono horiek teklatu osoa eskaintzen dutela, eta horrek, mezuak idazteko orduan, abantaila handia ematen duela oraindik ere. Badirudi azkarrago idazten dela teklatu fisiko batean, eta askoz ere akats tipografiko gutxiago egiten direla. Merkatuan duen presentzia ulertzeko, bada beste arrazoi bat ere: Blackberry, telefono bat baino gehiago, zerbitzu bat da, posta eta mezularitza zerbitzu bat. Beste enpresa batzuk ez bezala, Blackberryk zerbitzu bat saltzen du, eta berau erabiltzeko terminal bat. Bere terminaletatik ez ezik, posible da HTC, Nokia edo Motorola batekin Blackberryren zerbitzuak erabiltzea.

Blackberryk eskaintzen duen posta eta mezularitza zerbitzuak kudeatzeko, RIM enpresak berak kudeatzen duen azpiegitura erabiltzen da. Hori dela eta, azpiegitura horrek inongo arazorik badu, Blackberry zerbitzua eten egin daiteke, eta, horren ondorioz, munduan dauden telefono horiek guztiak posta, mezularitza edo Internet zerbitzu gabe geldi daitezke, berriki gertatu den bezala.

Mezuen pribatutasuna

RIMek eskaintzen duen posta eta mezularitzaren beste ezaugarri bat da: erabiltzaileek trukatzen dituzten mezuen pribatutasun maila. Mezu horiek guztiak estuki zifratzen dira, eta, teorian behintzat, beste inork ezin izango ditu irakurri. Ezaugarri horrek hainbat bitxikeria eta arazo sortu dizkio Blackberryri. Esaterako, AEBtako presidenteak, Barack Obamak, Blackberry erabiltzaile sutsua izanik, publizitate galanta egin zion gailuari: presidente izendatu zutenean, Etxe Zuriaren komunikazio legedia betetzeko gailu hori zokoratzeko eskatu bazioten ere, Obamak bereak eta bi egin zituen bere gailu kutuna gorde ahal izateko.

Hainbat herrialdetan ere, Blackberryren zenbait zerbitzuren erabilpena debekatu zaie langileei: Aljeria, Arabiar Emirerri Batuak, India, Indonesia eta Frantzia kasu. Frantziako Gobernuak argudiatu zuen RIMen zerbitzariak Ameriketako Estatu Batuetan eta Ingalaterran egonik, bertako gobernuen esku geratzen zela frantses funtzionarioen mezuen babesa eta hori ez zela onargarria. Beste gobernu batzuentzat, mezuen pribatutasuna da arazorik handiena, bere herritarren komunikazioak zelatatzeko aukerarik eza, hain zuzen ere —horrela zuzenean onartzen ez bada ere—. Aurtengo abuztuan, Erresuma Batuan gertatutako istiluen harira, hango poliziak Blackberry gailuekin bidalitako mezuak ikertzeko asmoa azaldu zuen. Poliziaren aburuz, horrelako gailuak erabili ziren mezuak bidali eta istiluak antolatzeko, eta diputatu batek blackberryen mezularitza zerbitzua etetea eskatu zuen.

Urr, 17
2011
Apple, Hardware, kontzeptuak

Macintosh, Appleren ordenagailuak

Macintosh edo Mac moduan ezagutzen dira Applek diseinatu, fabrikatu eta saltzen dituen ordenagailuak. PCen erabiltzaileentzat mundu ezezaguna izan badaiteke ere, Mac motako ordenagailuak erabiltzen dituztenak asko dira, eta, oro har, egin duten hautuaren aldeko jarrera sutsua agertzen dute. Ordenagailu horiek probatu ez dituztenen artean ere oso zabaldua dago ordenagailu egonkorrak direla eta birusek ez dietela erasotzen. Ordenagailu hauen nondik norakoak erakusten saiatuko gara.

Historia

Lehen Macintosha 1984. urtean merkaturatu zuen Apple etxeak. Arrakasta komertzial itzela izan zuen kontsola interfazea alde batera utzi eta sagu eta interfaze grafikoa eskaintzen zuen ordenagailuak. Gaur egungo begiekin museoko pieza dirudien ordenagailu hark 2.500 dolarreko salneurria zuen, 9 hazbeteko pantaila eta 128 Kilobyte DRAM, hau da, Megabyte laurdenera ere ez zen iristen. 80ko hamarkadan izadako arrakasta apurka-apurka itzaltzen joan zen MS-DOS eta ondoren Windows sistema eragilea erabiltzen zituzten PCak agertu zirenean.

1998. urtean, berriki zendu den Steve Jobs Apple konpainiara itzuli eta urte batera, iMac moduan ezagutzen den ordenagailua merkaturatu zen, eta berarekin, egun diharduen arrakastaren bidea berreskuratu zuen Apple etxeak. Ordenagailu hauetan, pantaila eta prozesadorea, dena da bat, eta ondorengo urte guzietan ere, ikono bihurtu den diseinua mantendu egin da.

2006. urtetik aurrera, Applek ordenagailu hauek erabiltzen zituzten prozesadoreak aldatu zituen. PowerPC markako prozesadoreak utzi, eta Intel etxekoak erabiltzen hasi zen. Txip berri hauekin, Applek saltzen dituen ordenagailuek Windows sistema eragilea erabiltzeko aukera dute. Mac OS X sistema eragilea duten makina hauetan, Boot Camp izena duen softwarea erabili behar da Windows instalatu ahal izateko.

Ezaugarriak

Apple etxeak bere gain hartzen du ordenagailu hauen euskarria den hardware eta softwarearen diseinu, fabrikazio eta mantenua. Makina itxiak direla esan daiteke: Macintoshek Applek diseinatutako hardwarea dute, Applek sortutako Mac OS X sistema eragilearekin eta Applek berak garatzen dituen aplikazio sortarekin. Enpresa honek bere produktuaren atal guztiak kontrolatzen dituenez, sistema hauen egonkortasuna handia da PCekin alderatzen baditugu. PC munduan, enpresa batzuek hardwarea bakarrik egiten dute (Acer, Asus, Dell, HP…); Microsoft eta horrelako enpresek sistema eragilea eta milaka eta milaka enpresek softwarea sortzen dute.

Macintosh ordenagailuen beste ezaugarri bat estetika zaindua izan da. Bere iMac G3 ordenagailuaren plastiko garden koloreduna azken hamarkadako ikono bat izan da, eta zer esanik ez azal metalikoa duten Macintosh eramangarriak: macBook ezagunak, eramangarriaren tapan argiztatua agertzen den sagarra eta guzti.

Mac OS X sistema eragileak, Linuxek bezala, Unix du oinarri. 2002. urtetik aurrera, Macintosh ordenagailu guztietan presente dagoen sistema eragilea da. Sistema honen xedea erabiltzaileari gauzak erraztea izan da: adibidez, keinuak erabiliz, akzio ezberdinak burutzen dira.

PCekin alderatuz, oro har, sistema garestiagoak izanda ere, nabarmena da Macen erabiltzaileek markarekiko erakusten duten atxikimendua. Interneten, PC eta Mac erabiltzaileen artean dauden ezberdintasunak erakusten dituzten hainbat ikerketa aurki daitezke. Oro har, maila ekonomiko ezberdinen artean dauden diferentziak nabarmentzen dira: goi mailako ikasketetan, gehiago dira Mac erabiltzaileak, politikoki liberalagoak eta gazteagoak. Ikus daitekeenez, trufarako behintzat ematen du gaiak.

1 … 8 9 10 11