GNU/Linux, Sareak, Software Librea

Samba, ordenagailu baliabideak sarean dantzan

sambaSamba, sare lokal batean, GNU/Linux sistemetan baliabide informatikoak partekatzeko sistema da. Sambaren bitartez, baliabide horiek, beste ordenagailuetan eskuragarri egongo lirateke. Gainera, ordenagailu horiek GNU/Linux, MS Windows edo Mac Os X sistema eragilea edukita, iritsi ahal izango dira era erraz batean baliabide horietara. Alegia, GNU/Linux duen ordenagailu batetik, karpetak, inprimagailuak eta bestelako baliabideak partekatu ahal dira sare lokalean beste ordenagailu batzuetatik eskuratu ahal izateko nahiz eta sistema eragile ezberdinak eduki.

Samba martxan jartzeko urratsak

Samba instalatzeko, “samba” izeneko paketea instalatzeko aukeratu beharko da. Horretarako Synaptic pakete kudeatzailea erabil daiteke, edo antzekoa den besteren bat. Bestela, proiektuaren webgunean, dokumentazio osoa eta aplikazioa jaisteko aukera dago. Hau da proiekturen webgunea: http://www.samba.org/

Behin samba instalatuta, erabiltzaileak sortu beharko dira. Erabiltzaileak sortzeko, kontsola zabaldu behar da eta bertan “sudo smbpasswd -a erabiltzailearen_izena” idatzi behar da, non “erabiltzailearen_izena”, samban sartu nahi dugun erabiltzailearen izena izan behar den. Samban gehitzen diren erabiltzaileak, sistemaren erabiltzaileak ere izan behar dira, alegia, ezin da sortu erabiltzailerik Samban, sisteman ez badago jada.

Samba konfiguratzeko fitxategia

Samba zerbitzaria konfiguratzeko fitxategia “/etc/samba karpetan dago eta smb.conf” du izena. Beraz, fitxategi hau aldatzeko, “sudo gedit /etc/samba/smb.conf” komandoa erabili ahal da, orduan, testu editore bat irekiko da “smb.con” fitxategiaren edukiarekin aldatu ahal izateko. Honen harira bi ohar. Alde batetik, hemen proposatzen den komandoa, “gedit” editorea, zabaltzen du. Editore hau GNome bezalako ingurune grafikoek ekartzen dute instalatuta, Ubuntu, esaterako. Baina, beste editore bat zabaldu nahi izanez gero, “gedit” izenaren ordez, nahi den editorea jar daiteke. “Vim” edo “vi” kontsolan editatzeko edo “kedit” KDE ingurune grafikoetan, Kubuntu-ren kasuan bezala. Bestetik, komenigarria da, fitxategia hau aldatu aurretik, fitxategiaren ziurtasun kopia bat egitea. Honela, aldaketa horretan zerbait apurtzen bada, berreskuratu ahal izango da jatorrizko fitxategia. Horretarako “sudo cp /etc/samba/smb.conf /etc/samba/smb.conf.back” komandoa erabili ahal da.

Behin smb.conf zabalduta, fitxategi horretan ezinbestekoa da aldatzea lantaldea “workgroup” jartzen duen lerroan. Hala, bada, non workgroup = workgroup jartzen duen, workgroup = lantaldea jarri beharko da, “lantaldea” izanda bulegoan edo etxean dauden ordenagailuen lantaldea edo domeinua. Komenigarria da, sarean dauden ordenagailu guztiak lantalde edo domeinu berean sartzea.

Fitxategi honetan konfiguratu beharko den hurrengoa da partekatu nahi diren baliabideak, karpetak bezala edo inprimagailuak. Horretarako, “smb.conf” fitxategian, “#” ikurraren bitartez komentatuta etortzen dira adibide batzuk, beraz, nahi den adibidea hartu eta kopiatu ahal da, “#” ikurra kenduta, komentarioa izan ez dadin eta eragina edukitzeko.

Hori guztia eginda, samba zerbitzua abiarazi beharko da. Ubuntu bezalako Debian banaketetan, “sudo /etc/init.d/samba restart” eta enter teklari sakatu egin ahal da terminalean. Bestela, ordenagailua berrabiarazi ahal da.

Samba konfiguratzeko era grafikoak

Aurrekoa irakurrita, komandoei oso ohituta ez egonez gero, beldurgarria suertatu daiteke sambaren konfigurazioa. Baina, mahaigaineko aplikazioak daude, konfigurazio fitxategiak ukitu gabe samba konfiguratzen laguntzen dutenak. Gadmin-Samba, esaterako, aplikazio hau konfiguratzeko “gadmin-samba” paketearen izena idatzi beharko da Synaptic bezalako pakete kudeatzaile batean edo Ubuntu Software-Biltegian.

Windowsetik nola atzitu

MS Windows sistemetatik iristeko partekatutako baliabideetara, “Nire sareko lekuak”-en, “Sare osoa” eta “Microsoft Windowsen Sarea” atalera joan behar da eta hor agertuko da lantaldearen izena, bertan klikatu eta ordenagailuaren izena agertuko da, eta barnean partekatutako karpetak.

GNU/Linux sistemetatik nola atzitu

Beste GNU/Linux batetik, sambaren bitartez partekatutako baliabideetara iristeko, fitxategi arakatzailean “smb://zerbitzariaren_izena” idatzi ahal da helbide barran, “zerbitzariaren_izena” ordezkatuta, samba dagoen ordenagailuaren izenarekin. Bestela, “Sarea” aukeran agertuko da ordenagailua eta bestela, “Windows sarea” agertzen den aukeran klik egin beharko da eta hor lantaldearen izenari sakatu. Ostean, agertuko da ordenagailuaren izena eta hor partekatutako baliabideak.

Mac Os X sistemetatik nola atzitu

Finderren, “Sarea” aukeran klikatuta, lantaldearen izena agertuko da eta bertan klikatuta, nahi den karpeta konpartitutara konektatzeko aukera agertuko da.

Bilatzaileak, Internet, Sareak

Google Public DNS

Webgune batera jotzeko gizakiek, helbideak izenekin edo domeinuak idazten eta ulertzen dituzte, baina berez, helbide hauek zenbakiak dira, telefono zenbakiak izango balira bezala. Web zerbitzari bakoitzari dagokion zenbakia bakarra da Interneten eta IP helbidea du izena. Errazagoa denez gogoratzea helbide bat izen baten bitartez zenbakien bitartez baino, domeinuak erabiltzen dira zerbitzarien helbideak zehazteko IPak erabili beharrean. Hau ez da soilik gertatzen webguneen kasuan, beste zerbitzari mota batzuetan ere gertatzen da, posta zerbitzarietan, ftp zerbitzarietan, edo intranetetan eta sare lokaletan. Hala, bada, DNS zerbitzariek ordezkatzen dituzte nabigatzailean idazten diren internet domeinuak, webguneen izenak, alegia, webguneari dagokion IP helbidearekin. DNS zerbitzari hauen IP helbideak ISP-k (Internet Zerbitzu Hornitzailea), internet konexioa eskaintzen duen enpresak, alegia, eskaintzen dizkie bezeroei. Baina Googlek beste urrats bat ematea erabaki du, Amaraunaren bere konkista prozesuan. Eta DNS zerbitzari publiko batzuk eskaintzea erabaki du edozein internet erabiltzailek erabil ditzan. DNS zerbitzarien IPak 8.8.8.8 eta 8.8.4.4 dira eta ordenagailuaren sarearen konfigurazioan zehaztu behar dira erabili ahal izateko, ISParen DNSeen ordez.

http://code.google.com/intl/es/speed/public-dns/

Internet, Sareak

Web komunikazioa eta protokoak

httpInternet erabiltzen denean, kontuan hartu behar da komunikazioak gauzatzen direla gailu ezberdinetatik, ezaugarri ezberdinekin eta sistema ezberdinekin. Gainera, aplikazio ezberdinak erabili ahal dira Internet zerbitzu bakoitzaz baliatzeko. Edozein garatzailek ere, sortu ahal izango lituzke aplikazioak Internet zerbitzu ezberdinak erabiltzeko edo zerbitzu horiek beraiek emateko, badela web nabigatzaile bat, badela posta elektronikoa irakurtzeko aplikazio bat edo posta elektronikoak zerbitzatzen dituen aplikazio bat, esaterako. Hala, bada, makina, sistema eta aplikazio ezberdinen artean komunikazioa gauzatzea posiblea izan dadin, gizartean bezala, protokolo ezberdinak zehaztu eta hitzartu behar dira elkar ulertzeko. Internet eta bere zerbitzu ezberdinak erabili ahal izateko, protokolo sistema bereziki konplexua erabiltzen da, protokolo anitzekin hierarkikoki antolatuta eredu ezberdinen arabera. Artikulu honetan, soilik goreneko mailan, hau da, aplikazio maila deritzonean web komunikaziorako erabiltzen direnak besterik ez dira ikusiko.

Bezero-zerbitzari arkitektura

Aplikazio maila honetan erabiltzen diren protokolo eta zerbitzuek bezero-zerbitzari gisa ezagututako arkitektura erabiltzen dute. Horrek esan nahi du, Interneteko makina batek aplikazio edo zerbitzu bat sisteman kargatuta daukala eta zerbitzu hau ataka logiko batetik etengabe entzuten ari da eskakizunen zain. Ataka logiko horiek, zenbakiekin bereizten dira, lehenengo 1024 ataka finkatuta eta estandarizatuta daude eta soilik mota zehatz bateko zerbitzu bat izan ahal da ataka horretan entzuten. Zerbitzu hauei, zein zerbitzu hauek ostatzen dituzten ordenagailuei, zerbitzariak deitzen zaie. Komunikazioan parte hartzen duen beste aldeari, zerbitzariari eskakizunak egiten dion aplikaziori, bezeroa deitzen zaio. Horregatik Thunderbird edo Microsoft Outlook bezalako aplikazioak, adibidez, posta elektroniko bezeroak bezala ezagutzen dira. Bezero aplikazioek egiten dutena da, zerbitzarira konektatu eta komunikazio tutu birtual bat zabaltzen dute zerbitzaria entzuten ari den atakatik, behin konexioa gauzatuta, komunikazioa hasten da hari birtual horretatik eta bezeroek eskakizunak egin ahal dizkiete zerbitzariei eta erantzunak jaso.

HTTP

HTTP, HiperTestu Trasnferentzia Protokoloa hitzetatik dator eta protokolo honen xedea Interneten nabigazioa baimentzea da, html lengoaiaz idatzitako edukiak, hipertestua, alegia, prozesatzen dakien nabigatzaile baten bitartez. Beraz, http edo web zerbitzariak prestatuta daude web nabigatzaileen eskakizun anitz jasotzeko eta eskakizun horiei erantzuna emateko, eskatutako orrialdeak zerbitzatuz. Zerbitzu honi 80 ataka egokitu zaio eta beraz, zerbitzu hau ematen duten zerbitzariak, 80 atakan entzuten ari dira normalean, hau oso kasu berezietan aldatu ahal bada ere. Horrenbestez, nabigatzaileek konexio bat sortzen dute, eskatutako web helbideari dagokion zerbitzariarekin 80 atakan, beste bat ez bada zehazten. Hortik aurrera, has daiteke elkarrizketa eta komunikazioa nabigatzaile eta web zerbitzariaren artean. Web nabigatzaile asko daude, MS Internet Explorer, Safari, Opera edo Google Chrome esaterako, eta nola ez, software librea den Mozilla Firefox. Web zerbitzarien artean erabilienetarikoa Apache da, MS Windowserako eta Unix eta GNU/Linux sistemetarako eskuragarri dago eta software librea ere bada. Hemendik jaitsi daiteke: http://httpd.apache.org/download.cgi. Cherokee web zerbitzaria ere hainbat sistema eragiletan exekuta daiteke eta software librea da, hemen dago eskuragarri: http://www.cherokee-project.com/downloads.html. Microsoft sistemetan IIS ere nahiko ezaguna da.

Web komunikazio ziurra: HTTPS

HTTPS, HiperTestu Trasferentzia Protokolo Segurua da, horrenbestez, HTTP protokoloaren bertsio ziurra da, berdin ibiltzen da baina besteak beste, garraiatzen den informazioa zifratuta joaten da eta protokolo hau erabiltzen duten webguneek nortasun ziurtagiri bat eskuratu ahal dute nabigatzaileek baieztatuko dutena. Protokolo honetarako erabiltzen den ataka 443a da. Protokolo hau erabiltzen denean, nabigatzailearen helbide barran https:// ikusiko da http:// ikusi beharrean. Gainera, askotan, beste kolore batekin ikusten da helbide barra eta giltzarrapo bat erakusten dute nabigatzaileek helbide edo estatu barran. Protokolo hau erabilita motel daiteke nabigazioa, baina askoz ziurragoa da, horregatik erabiltzen da datu pribatuak dituzten webguneetan eta banku webguneetan, horrela izan beharko litzateke, gainera.