Ots, 07
2013
Hardware, kontzeptuak

Intel prozesadorea barruan

Gaztetxoak beldurtzeko esaeren kutsua dauka Intel inside edo Intel ordenagailu barruan dioen leloak. PC bat inoiz erabili duenarentzat ezaguna, maiz erabiltzeko beharra edo gogoa dutenentzat subliminala, Intel etxekoek x86 arkitekturadun prozesadoreekin marka ezarri dute historian. Beste ekoizle guztiekin lehian gailenduz, merkatuan nagusitu, eta etxeetako nahiz enpresa munduko ordenagailu gehienen kalkulu arduradun bihurtu dira ondoz ondoko x86 Intel prozesadore kateak.

Esan gabe doa ordenagailuaren ataza guztietarako ezinbesteko elementua dela prozesadorea; haren burmuina, alegia. Konputagailuaren programetan dauden aginduak interpretatu eta datuak prozesatzen ditu. Egun hedatuena den prozesadorearen aurretik beste batzuk izan ziren. Gaurko informazioaren gizartearen oinarriak finkatu zituzten horiek.

Prozesadore aitzindariak

Mugarria izan zen lehendabiziko makina programagarria, Joseph Marie Jacquard frantziarraren makina ehungilea izan zen, 1801. urtekoa. Eginbeharrak automatizatzen aurrena izan ez arren, lehena izan zen hainbat patroiri jarraitzeko gaitasuna zeukana. Txartel zulatuak erabiltzen zituen mekanismoak, ehunaren gainean hainbat patroi josteko. Marka da, beraz; kontuan hartzen bada txartel zulodunen sistema berregingo zutela egungo prozesadore modernoetarako euskarri gisa, 150 urte geroago.

Industria Iraultzaren ondoren, herrialde boteretsuenek liskarra usaindu zuten luze gabe, eta informazio kopuru handiak arin tratatzeko balioko zuen teknologia garatzeari ekin zioten. Informazio hori etsaiari lapurtu eta deszifratzea edo norbere iturriak ezkutuan aliatuari iritsaraztea zen xedea. Horrela, informazioa formatu batean gorde eta egitura batean antolatzeko prestaketak egin beharko ziren, geroago aztertzeko.

Horrela, egun balizkoa den Von Neumann egitura jaio zen 1945. urtean. Era horretara lortzen da makinak ondoz ondoko agindu zerrenda bati erantzutea. Hiru oinarrizko elementu behar ditu: kalkuluak egingo dituen unitatea edo prozesadorea, informazioa gordeko duen euskarria edo memoria, eta erabiltzailearekin komunikatzeko sarrera/irteera gailuak.

Hasierako ordenagailu haiek hainbat gela betetzen zituzten, eta aldi berean lan egin behar zuten langile asko behar zituzten egoki funtzionatzeko. Unibertsitate gutxi batzuen eta armaden altxorrak ziren; etxeetan erabat ezezagunak, hortaz. Horietako bat ENIAC izenekoa zen, zeinek 27 tonako eta 167 metroko azaleran 6.000 erreten zituen, langileek eskuz abiarazi behar zituztenak. 160 kilowatt potentzia behar zuen segundoko 5.000 batuketa edo 357 biderketa egiteko, Wikipedian irakur daitekeenez.

Hutseko balbulak oinarri izateagatik, lehen belaunaldi horrek gabeziak zituen datuen fidagarritasunean eta iraunkortasunean. Ondorengo jauzia nabarmena izan zen, beraz: transistoreak, biltegiratze magnetikoa (disko gogorrak) eta aurreneko sistema eragileak agertu ziren. Kontu horietan lanean denbora zeraman IBM etxeak ordurako, eta garai bakoitzari dagokion testuinguruan, inoiz kaleratu den gailurik aurreratuena plazaratu zuen orduan: IBM 7090, historiako lehen transistoredun prozesatzeko unitatea.

Intel x86 prozesadoreak

1971. urtean lehenengo prozesadore komertziala kaleratu zuen Intelek, 4004-a. Hasieran kalkulagailuetan erabiltzeko zena ondoren etorriko ziren prozesadoreen abiapuntua bilakatu zen. Hala, 1979an Intel 8088 kaleratu arte ez zuten asmatu benetako mahai gaineko ordenagailu batentzat prozesu unitatea jendartera aurkezten. IBM izan zuten bidelagun marka horretan.

x86 arkitektura asmatu zen horrela, informazioaren gizartea eta haren hedakuntza ulertzeko ezinbesteko mugarria dena. Horren ostean iritsiko zen IBMren PC edo mahai gaineko ordenagailuen eztanda: 1990eko hamarkadara arte irtengo ziren elkarren segidan i186, i286, i386 eta i486 ordenagailu prozesadoredunak, eta etxeetara iristen hasi ziren. 1993an egun ezagunak diren Pentium izenera lotu zen Intel. Azken urteetan, eraginkortasunean (Intel Atom seriea) eta prozesadorean irudi txartela integratuta dakarten txipen garapenean dabiltza buru-belarri lanean.

ARM prozesadoreak lehiakide berriak

Urteen poderioz, x86 txipek erakutsi dute errendimendu aldetik oso boteretsuak diren prozesadore multzoa direla. Baina berriki, ARM arkitekturarekin alderatuta, kontsumo handia daukatela erakutsi da. Horiek tableten eta netbook-en merkatuan indartsu sartu dira, gailu txikietarako merkeagoak eta eraginkorrak diren alternatiba gisa. Ordenagailua erosteko garaian, beraz, asko dira ARM aukeraren alde egiten hasitakoak. Hala ere, uste horien aurka ikerketa batzuk argitaratzen hasi dira, eta horien arabera, Intelen Atom txip txikienak ARM arkitekturako baliokideen energia gastuak hobetzen ditu. Argi dago erabiltzailea izango dela lehia horretako onuradun nagusia.

Urt, 31
2013
Ataza kudeaketa, Hardware, kontzeptuak

Etxe domotikoa, etxe adimenduna

Etxebizitza domotikoa etxebizitza adimenduna da. Funtsean, eraikin bateko automatizazio-funtzioak sistema informatiko bakar batean biltzea eta leku beretik kudeatzea lortu nahi da domotikarekin. Eta teknologia horrek helburu hauxe du: multzokatzea giza ingurunearen segurtasuna eta erosotasuna hobetzeko xedea daukaten elektronika, informatika eta telekomunikazio teknikak, eta hobetzea energiaren kudeaketa, segurtasuna, ongizatea eta komunikazio zerbitzuak. Hortaz, etxeko automatismoak elkarrekin osatutako sistema bateratuan lotzen dira, hor bizi direnen erosotasuna, bizi-kalitatea, energiaren gastua, komunikazioa edo ezindunen iristeko erraztasuna hobetzeko asmotan.

Teknologia horiek ez dira berriak, eta orain dela hamarkada bat Argia aldizkarian aipatu abantailak aurreikusten ziren: «Lehenik eta behin, oso erosoa da, etxeko edozein puntutatik edo bertatik kanpo sistemari aginduak emateko aukera ematen baitu. Gainera, erraza da oso erabiltzea. Bigarren, energia aurreztu ahal izatea dakar. Sistemaren garunak elektrizitatea edo bestelako energiak erabiltzerakoan, gau tarifak eta uneko eskaintzak kontuan hartuz, dirua aurrezten laguntzen digu. Hirugarren, etxearen segurtasuna kontrolpean izango dugu. Izan ere, sistema suteak, gas-ihesak eta ur-ihesak detektatzeko gai da. Kasu horietan, ihesei bidea itxi, eta aurrez programatutako telefono-zenbakiei, suhiltzaileei adibidez, abisu emango lieke. Eta azkenik, automatismoak atezain automatikoko irudiak telebistan ikustea, kontratatutako potentzia elektrikoa txikiagoa izatea edo sentsoreen bidez argia piztu eta itzaltzeko aukera ematen du».

Horrela, bestelako abantailarik ere lortzen da: instalazio bakarra behar da, erabiltzaileak sistema bakar baten funtzionamendua jakin behar du, eta enpresa edo teknikari zerbitzu bakar batekin du lotura. Konpainia gehienek hainbat pakete probesten dizkie erabiltzaileei, bakoitzak nahi dituen ezaugarrietara moldatuak. Oro har, instalazioa kobratzen dute, eta, ondoren, sistemaren funtzionamenduaren jarraipena egin diezaioten eska dezake nahi duenak, hileroko kuota bat ordainduz.

Doikuntza ez da beti garestia

Etxebizitzako elementuak elkarrekin komunikatzen dira, datuak partekatuz eta aurretiaz definitutako betebeharrak jasotako parametroen funtzioan burutuz; gailuek informazioa bidaltzen diote elkarri. Sare domotikoa osatzen duten elementuak lotzeko, hainbat sistema erabiltzen dira. Sare batzuk elektrizitatea dute oinarri. Beste batzuek, ordea, telefono-kableak, Wifia, edo Bluetooth-a darabilte. Etxea eraikitzen ari den bitartean sare domotikoak behar duen azpiegitura ezarriz gero, ez da garesti ateratzen. Ondoren, gailu domotikoak jarri behar dira. Etxea berria ez bada, aldiz, dauden instalazioak erabiliz (elektrizitate-kableak…) domotizatu beharko litzateke, garestiegia izan ez dadin. Inoren laguntza gabe, etxe automatizatua norberak moduluka molda dezake; nahi dituen zerbitzuak instalatuz, abiaraziz eta baliatuz. Horretarako, zein ezaugarri kontrolatu nahi diren aukeratu, gailuak erosi eta software eskainza zabalean aukeratu beharko da. Izan ere, jada badago hoi zaletasun gisa hartu duenik ere. Hemen, aholku batzuk: http://www.wikihow.com/ Automate-Your-Home.

Etxe domotiko orok funtziona dezan, ezinbesteko elementu batzuk daude: sentsoreak, ingurunearen aldaketak antzemateaz arduratuko diren neurgailuak; eragingailuak, seinaleak jaso eta programatutako neurriak abiarazteko arduradunak; eta software kontrolagailuak, gailuen eta erabiltzaileak erabiliko duen informatika programaren artean zubi-lanak egiten dutenak.

Housgai proiektua

Sestaoko Udalak pisu domotiko berritzaile bat abiarazi berri du urtarrilean, han bizi direnak zahartzen diren heinean erantzuteko gaitasuna daukana. Prototipoaren lehendabiziko biztanlea adineko pertsona bat da, eta etxeak osasunaren jarraipen ez-inbasibo bat egingo dio; aldagai fisiologikoak neurtuz (adibidez, pisua, odol-presioa edo glukosa neurketak), dieta osasuntsuak iradokiz eta segurtasun neurriak egokituz. Housgai da proiektuaren izena, eta Tecnalia eta Matia Fundazioa daude proiektu berritzaile horren atzean.

Beste toki batzuetan meritu gehiago egotzi dizkiote domotikari. AEBetan, sistema horri esker bizitza salbatu duenik ere bada; kea, sua edo karbono monoxidoa antzeman eta abisu protokoloa martxan jarriz larrialdi zerbitzuak garaiz iritsi dira zenbait kasutan.

Abe, 20
2012
AR, kontzeptuak

Errealitate Areagotua: Munduaren beste ikuspegi bat

Errealitate birtualean edo guztiz birtuala den mundu batean, erabiltzailea erabat murgilduta dago mundu horretan, eta ez dauka inguratzen duen ingurune errealaren noziorik. Tankerako murgiltzea lortzen da buruan jartzen den ikusgailu berezi batetik ordenagailu bidez sortutako irudi multzo bat erakutsita. Teknologia horren ekipamendua aginterako gailu zein zentzuak suspertzeko sentsoreek osatu ohi dute.

Errealitate areagotuaren teknologiarekin, ordea, erabiltzaileak mundu erreala ikusten duen bitartean, alegiazko irudiak mundu horretan gainjarrita agertzen zaizkio; hau da, errealitatea eta elementu birtualak espazio berean bizikide bihurtzen dira. Alderantzizko murgiltzea lortzean datza, beraz: errealitatean txertatzen diren elementu birtualak nabarituko dira inguruan soilik, betaurreko berezi edo smartphone-ren pantailen bidez.

Aisialdirako eta ikuskizunetarako sortzen diren pareko teknologia gehienak bezala, egunerokotasunean barneratu den beste aurrerakuntza bat bihurtu da errealitate areagotua; eta egun publizitatea, geokokapena edo beste askotariko xedeetarako erabiltzen bada ere, txikienentzako bideo jokoetan eman zitzaizkion lehendabiziko erabilpenak: Sony Play Station Portable eta PSP euskarriaren Invizimals jokoa, kasu.

Teknologiaren potentziala nabarmena da; baina ezingo da inor harritu orain artean irudimenari edo zinemari esker bizi ziren momentuak berregiten badira azken belaunaldiko edozein gailutatik. Dagoeneko, begiak irekita amesten duen hori ez da bakarrik egongo, inguruan hiria bere horretan dagoen artean, pantaila batera begiratu eta martetarren erasopean dagoen hiri bera ikustea posible baita. Bideo jokoez gain, era askotarikoak dira etekina ateratzen dioten aplikazioak: GPS nabigazioa, meteorologia, bidaia gidak, hezkuntza, kirola, turismoa, zuzeneko itzulpenak, laguntzak, topografia edo aplikazio militarrak dira, besteak beste, erabilpena ematen diotenak.

Atari adituak zerrenda egin zaleak dira, eta errealitate areagotua darabilten aplikazioak ez dira salbuespena haientzat. Jakin-mina daukanarentzat, esteka parea: iPhone-an, http://www.iphoneness.com/iphone-apps/best-augmented-reality-iphone-applications/ eta Android-en, http://www.androidauthority.com/best-augmented-reality-android-apps-93950/.

Teknologiak, gailuek baldintzatuta

Oro har, multzo bitan bereiz daitezke errealitate areagotuko aplikazioak, sakelakoetan eta tabletetan exekutatzen direnak, alde batetik, eta betaurrekoetan egiten direnak, bestetik. Azken horietan, aplikazioa ordenagailu batean exekutatzen da; aurrekoetan, ordea, gailuaren prozesadorean egiten dira kalkuluak, hau da, hardware mugatuago batean.

Telefono euskarrietan eta tabletetan, haiek dakartzaten sentsoreak erabiltzen dira —azelerometroa, giroskopioa, GPS, kamera, eta abar— eta erabiltzailearen aurrean modelo birtuala non gehitu zehazten da horrela, ingurura egokituta. Azken horri, tracking deritzo. Halaber, sentsore horiekin egindako tracking-a ez da idealena, eta horregatik, orokorrean modelo birtual horiek 2Dkoak dira. 3Dko modelo bat gehitzeko, errealitatearen tracking oso zehatza behar da.

Hasiera batean, markatzaileak erabiltzen ziren erreferentzia gisa. Markatzaileak izan daitezke, lurrean kokatzeko fitxa batzuk, edo orri zuriak. Oraindik erabiltzen dira, baina esan daiteke atzean geratzen ari direla, logikoena inguruan markatzailerik jarri behar ez izatea baita.

Harira itzuliz, tracking zehatza egiteko, onena dudarik gabe ikusmen artifiziala erabiltzea da, hau da: gailuek dakartzaten sentsoreak eta ikusmen algoritmoak gailua munduan kokatzeko une oro. Baina teknika horrek prozesamendu ahalmena eskatzen du, eta esan bezala, sakelakoek prozesamendu makalagoa daukate ordenagailu konbentzionalekin alderatuta. Orduan, lan-karga gutxiagotzeko baina tracking zehatza erdiesteko, bi tekniken arteko nahasketa egiten da; sentsoreak eta ikusmena, biak batera erabiliz.

1 … 4 5 6 7 8 … 11