Mai, 23
2011
Internet, kontzeptuak, Sareak

Norena da Internet?

Internet hainbat sare mota elkar konektatzen dituen sare logiko izugarri bat da. Babeleko dorrea balitz bezala, sare ezberdinek hizkuntza propioak erabiltzen dituzten arren, guztiek elkar komunikatzeko lengoaia komun bat erabiltzen da: TCP/IP gisa ezagutzen den protokolo sorta. 1969. urtean egin ziren Ameriketako Estatu Batuetan ordenagailuen arteko lehen konexioak, eta sortu zen sareari Arpanet izena jarri zioten.

Internet sarearen gainean sortutako zerbitzu arrakastatsuena World Wide Web edo www gisa ezagutzen duguna da. 1989. urte inguruan sortu zuten, Genevako CERNen, Tim Berners-Lee ingelesak eta Robert Cailliau belgiarrak.

Internet osatzen duten elementu guztiak konektatu ahal izateko, router, satelite, hari eta beste gailu batzuez osatutako izugarrizko azpiegitura dago. Hariek estatuak zeharkatzen dituzte, azken muturrean dauden lurraldeak ere elkar konektatzeko. Pieza txikiz osatutako erraldoi baten gisa irudikatu daiteke Internet.

Ba al du Internetek jaberik?

Galdera honi bi erantzun posible eman diezaizkiokegu: inor ez, edo jende enpresa asko. Lehen aipatu dugun erraldoiari erreparatzen badiogu, inor ez da Internet oso horren jabe; badira Interneten egitura eta arauak ezartzen dituzten erakundeak, baina ez dute Interneten inongo jabetzarik.

Internet jende askorena dela ere esan dugu, milaka pertsona eta talderena. Hainbat atalez osatuta dago Internet, eta pieza horiek guztiek bere jabea dute. Egitura fisiko edo bizkarrezurra, hasiera batean Arpanet izenez ezagutzen zena, hainbat konpainiaren eskuetan dago, hala nola: Verizon, AT & T, Qwest, Sprint edo IBM bera. Internet erabiltzen dugun bakoitzean, gure informazioak konpainia horiek jarritako hari eta zirkuituak zeharkatzen ditu. Internet erabiltzaileen eskura jartzen duten enpresak ere hor dira, ADSL edo zuntz optikoa eskainiz, eta azken enpresa horiek sare fisikoaren jabeekin egiten dituzte erabilera eta negozio hitzarmenak.

Nork antolatzen du Internet?

Inor ez bada Internet osoaren jabe, nork antolatzen du sarea, nork ezartzen ditu arauak? Internet osatzen duen sistema ezberdinen lingua franca TCP/IP protokolo familia da, eta, Internet garatzen joan den heinean, protokoloa ere aldatuz joan da. Protokoloaren aldaketak eta azpiegitura gainbegiratzeko, hainbat taldek egiten dute lan: Internet Society (ISOC) delakoak estandarrak garatzen ditu; Internet Engineering Task Force (IETF) delakoak, dituen lan talde ezberdinen bidez, azpiegitura eta estandarren diseinuan egiten du lan; eta azkenik, ICANN erakundea Interneten erabiltzen ditugun izenen kudeaketaren arduraduna da.

Sarearen neutraltasuna

Sare osoaren jabetza duen enpresa edo talderik ez badago ere, hainbat enpresa Interneten alor jakin batzuen jabe dira. Interneten bizkarrezurra diren harien jabetza, esaterako, ez dago enpresa askoren eskutan, eta sarearen neutraltasuna kolokan egon daitekeela pentsatzea zilegi da. Sare neutraltasuna printzipio bat da, zeinetan informazioaren joan-etorria ez den baldintzatzen garraiatzen den edukiaren arabera. Askorentzat hori da Interneten balio nagusiena: berdin da Amazon moduko enpresa bat izan, edo norbanako xume bat; biek eskaintzen dituzten edukiak berdin-berdin zerbitzatu eta garraiatuko dira informazio hori eskatu duen gailura.

Dena den, ugariak dira neutraltasun hori kolokan jartzen duten jokabideak. Adibide gisa: Txinak hainbat eduki zentsuratzen ditu; sakelako telefonoen enpresa askok, ahotsa datu bidez garraiatzen dituzten aplikazioak (skype kasu) debekatu edo oztopatzen dituzte; Telefonica eta beste operadore batzuek Googlek lortzen dituen mozkinen parte bat nahi dute, eta, presio moduan, YouTubek eskaintzen dituen edukiak modu geldiagoan zerbitzatzen dituzte.

Horren guztiaren aurrean, guifi.net gisako ekimenak benetako sare neutrala aldarrikatu eta eratzen doaz.

Mai, 10
2011
Internet

Spotify ordezkatzeko doako aukerak

SpotifySpotify musika streaming bezala entzuteko aplikazio bat da. Mahaigaineko aplikazio bezala deskargatu daiteke Mac Os X eta MS Widows XP/Vista/7 sistemetan. Gainera, Android, iPhone eta Symbian sakelako telefonoetarako aplikazioa ere deskargatu daiteke. GNU/Linux sistemetan erabili ahal da probetan dagoen bertsio bat edo MS Windowserako bertsio egonkorra Wine-ren bitartez.

Kontu motak

Erabiltzaileek gogoko musika entzuteko nahi duten plataformatik milioika abesti dituzte eskura. Horretarako hiru kontu mota ezberdin eskaintzen ditu Spotifyk: doako kontu mota bat, mugagabeko kontu mota 4,99 euroan hileko eta premium kontu bat 9,99 euroan hileko.

Doako kontu motako erabiltzaileek eskuragarri dituzte zerbitzuaren abesti guztiak, baina hileko denbora muga bat daukate zerbitzua erabiltzeko, 20 ordu, hain zuzen ere. Mugagabeko kontu motarekin denbora muga hori desagertzen da eta publizitatea ere kentzen da, gainera, norberaren musika inportatzeko eta lagunekin musika partekatzeko aukerak ematen dira. Premium kontuarekin, horretaz guztiaz gain, sakelako telefonoetan entzuteko aukera eta musika kalitate hobea zein off-line entzuteko aukera ahalbidetzen da.

Murrizketak doako erabiltzaileentzat

Baina Spotifyk aldaketak iragarri ditu maiatzaren batetik aurrera doako kontuetan. Hemen irakurri ahal den bezala: https://www.spotify.com/help/faq/recent-events-and-changes/upcoming-changes/, denbora muga 20 ordu izan beharrean 10 ordu izango dira eta ezin izango da abesti bat bost aldiz baino gehiago entzun. Hori dela eta, erabiltzaile batzuk hasi dira dagoeneko debaldeko aukerak bilatzen.

Grooveshark

Grooveshark, beharbada, aukerarik indartsuena bezala kokatzen ari da Spotify ordezkatu nahi duten erabiltzaileentzat. Zerbitzu hau euskaraz dago eta euskarazko musika asko ere aurkitu daiteke. Hau da webgunea: http://listen.grooveshark.com. Zerbitzua erabiltzen hasteko ez da izena eman behar eta ez da saioa hasi behar. Guztiz on-line kudeatu eta entzun ahal da musika, beraz, edozein sistema eragiletatik erabil daiteke. Hala ere, sakelako telefonoetarako aplikazioak ere eskaintzen ditu plataforma ezberdinetan. Gunean sortu ahal dira erreprodukzio zerrendak eta saioa hasi ahal da erabiltzaile berri bat sortuz ala Google zein Facebook kontuak erabiliz. Saioa hasita, norberaren musika ere igo ahal da eta musika partekatu daiteke webgunean bertan, urlaren bitartez, posta elektronikoz edo sare sozialetan. Ausazko irratia ere eskaintzen du musika entzuteko. Oso zerbitzu jatorra da. Zerbitzu honek, doako harpidetzaz gain ordainpeko profilak ere eskaintzen ditu: “Grooveshark anyware” sakelako telefonotik edonon musika entzuteko aukerarekin eta “Grooveshar plus” publizitaterik gabe.

Rockola

Rockola beste aukera bat da musika on-line entzun ahal izateko debalde. Hau da zerbitzua erabiltzeko behar den helbidea: http://www.rockola.fm. Kasu honetan ere sartu bezain pronto hasi ahal da musika entzuten, izena eman gabe. Hala ere, izena emateko aukera ematen du norberaren profila eta hobespenak konfiguratzeko.

Deezer

Deezer beste aukera on bat da. Europa mailan erabiltzaile asko ditu eta 7 milioi abesti baino gehiago eskaintzen ditu bere webgunetik. Hau da proiektuaren webgunea: http://www.deezer.com. Aurrekoak bezala, guztiz on-line erabili ahal da, baina Android, iPhone, Blackberry, Sony Ericsson, Samsung edo Logitech bezalako sakelako telefonoetarako aplikazioak ere eskaintzen ditu. Beste erabiltzaileen zerrendak jarraitu ahal dira eta bloga zein foroa eskaintzen du artista eta abestiei buruz informazioak eta iritziak partekatzeko.

Hauetaz gain, beste webgune askok ere ahalbidetzen dute musika on-line eta dohainik entzutea: Jamendo http://www.jamendo.com, Gatunes http://gatunes.com/, Mufin http://www.mufin.com, LastFM http://www.last.fm/, Bandcamp, http://bandcamp.com/. Bakoitzak gogokoena aukera dezan.

Api, 19
2011
Aplikazioak, Internet, Sare sozialak eta Microblogging

Aztarna digitala

Interneten batera eta bestera ibiltzen garen heinean, gure aztarna digitala hedatuz doa, erabiltzaileak konturatu ez arren. Sare sozialetan zabaltzen ditugu kontuak, blogak sortzen ditugu edo inoren blogean iruzkin bat egiten dugu. Jardun horiek guztiak, gure berri ematen diote munduari, eta, ondorioz, gure irudi bat osatzen dute, gure irudi digitala.

Presentzia digital hori ezabatzea, ordea, ez da betiere gauza erraza. Interneten jartzen dena erraz zabaltzen da lau haizetara, eta hainbat eduki erraz gorde daitezke edonoren disko gogorrean. Bilatzaileek egiten dituzten sare araketetan ere, aurkitutakoa gorde egiten da, cache bezala ezagutzen den biltegian. Gure soslaia ezabatu nahi badugu, batzuetan, webgune baten arduradunarekin jarri beharko gara harremanetan. Beste batzuetan, edukiak ezabatzeko propio egindako zerbitzuak daude. Ez dago webgune, aplikazio eta zerbitzuetan gure aztarna desagertzeko prozedura estandarizaturik.

Norbait hil eta gero, zendutakoaren familiak hildakoaren aztarna digitala ezabatu nahi izaten du. Horretarako ere, sare sozial batzuek bide batzuk ematen dituzte. Sare sozialen kudeaketa guneak norbera bizi den estatu edo egitura politikotik kanpo badaude, lana zaildu egin daiteke; okerrenean, epaitegietara jo beharko da, eta epaileek askotan ezer gutxi egin dezakete estatu jakin baten mugetatik at dauden enpresa edo zerbitzuekin.

Aztarna ezabatzeko aplikazioak

Badira Interneten, hala ere, gure aztarna ezabatzen lagunduko diguten tresnak; batzuk doanekoak dira, eta beste batzuk, ordainpekoak. Ezabaketa zerbitzuak ematen dituzten enpresak ere badaude.

Suicidemachine tresna ezagunenetako bat da, gure presentzia digitalaz beste egiteko erabili dezakeguna. Facebook, LinkedIn, Myspace eta twitter moduko sare sozialetatik gure soslaiak ezabatzen ditu.

Soslaiak eta datuak ezabatzeko, sare sozial horiekin konexioa egin behar da, eta gune bakoitzak ematen dituen orri eta zerbitzuak aprobetxatu ezabatzeak egiteko Guneak dioenez, 52 minutu behar ditu sistema horrek gure soslaiak ezabatzeko. Ezabaketa prozesua eskuz egitekotan, 9 ordu eta 35 minutu beharko direla dio. Dena den, badirudi Facebook-ek ez dituela iturri horretatik egindako ezabaketa eskaerak onartzen.

Beste gune batzuek konexioa baliatu ordez, sare sozial bakoitzean eman beharreko pausoak agertzen dituzte; esaterako, Delete Your Account guneak askotan oso ezkutuan egoten diren jarraibideak erakusten ditu, pausoz pauso modu errazean jarraitzeko moduan.

Facebook-en, adibidez, aukera bi ditugu. Kontua desaktibatu edo ezabatu egin dezakegu. Desaktibatzean, soslaia eta gure datu guztiak Facebook-en zerbitzarietan geldituko dira, baina ez dira bistan egongo. Desaktibatu ondoren, guk horrela nahi badugu, kontua berriz ere aktiba daiteke. Kontua ezabatzeko, berriz, hona jo behar da: http://www.facebook.com/help/contact.php?show_form=delete_account.

Kontua ezabatuta, gure datu guztiak facebooken zerbitzarietatik desagertu beharko lirateke hortik gutxira, eta kontuari lotutako datuak berreskuratzea ezinezkoa izan beharko luke.

Gune, sare edo zerbitzu bakoitzak bere bideak dauka, beraz, datuak ezabatzeko; eta, askotan, erabilera baldintzetan erakusten da gure kontua ezabatzean gure datuekin zer gertatuko den. Horregatik, komeni da sare sozialen nahiz beste guneen erabilera baldintzak irakurtzea bertan izena eman baino lehen.

1 … 25 26 27 28 29 … 53