Wikipediaren arabera, pirateria edo itsaslapurreta itsasoan eginiko lapurreta da, estatu burujabe baten baimenik gabe egindakoa. Aldiz, iOS jailbreaking egitea eroslearen eskubidetzat jotzen duen epairik badago; eta beraz, jendearen uste orokortuaren aurka, ez da legez kanpoko ekintza. Tabu hori kendu ostean, iOS kartzela haustea edo jailbreak egitea zer den ikustea besterik ez da geratzen hemen.
iOS jailbreaking, iOS sistema eragilea darabilten Appleren gailuetako hardware nahiz softwarean zuloak ustiatu, eta lehentasunez ezarritako mugak kentzeko prozesuari esaten zaio. Gailu horien artean daude iPhone, iPod touch, iPad eta bigarren belaunaldiko Apple TV. Administrari mailako sarbidea ematen du jailbreak metodoak, eta horrek ateak irekitzen ditu Applek izenpetu gabeko aplikazio, gehigarri eta atzeko gai osagarriak jaisteko; bestela, App Store ofizialaren bidez ezinezkoak liratekeenak. Pribilegioen eskalatzea bestelako konputazio sistemetan ere erabili ohi da. Jailbreak-a egina dagoen iOS gailuak ez du galduko funtzio arruntik —deiak, adibidez—, eta, era berean, sarbidea mantenduko du App Storera eta iTunes aplikazioetara. Androiden ez bezala, jailbreak egitea beharrezkoa da Applek baimendutako softwarea erabili nahi bada.
Araututako praktika herrialde batzuetan
Oihartzun handiena AEBetako kasuak izan zuen; onartu zutenean sakelakoak askatzeko prozesu horien legezkotasuna, irabazi nahirik gabeko Electronic Frontier Foundation erakundearen ekinari esker. 2010ean DMCA —Digital Millennium Copyright Act— legean gehitutako salbuespenari esker, jailbreak egiteko erosleen eskumena onartu zen. Bazegoen aurrekaririk, eta 2008tik legezkoa zen Zeelanda Berrian; harrezkero, aurten onartutako legedietan aitortzen dute, baita Kanadak eta Indiak ere.
Europan, bestalde, 2001etik dagoen European Copyright Directive legeak hainbat interpretaziotarako eskumena lagatzen die komunitateko herrialdeei, eta oraindik batek ere ez du arautu tankerako praktikarik.
Araubide digitaleko lege horientzat guztientzat, jailbreak-a copyright eskumenak zapaltzen ez diren kasuetarako salbuespen gisa aurreikusita dago, hala ere. Baina aplikazio osagarrien artean dago ordaindu beharreko aplikazioak dohainik deskargatzeko erabili daitekeen programa (Installous), eta, halaber, hori da gakoa legegile zalantzatiek gai hau behingoz ez argitzeko.
Bitartean, Apple ez da egon besoak gurutzatuta, eta ohartarazi du garantiaren galera ekar dezakeela kartzela hausteak. Esan gabe doa, baina, desabantaila nagusia behar lukeenak arazo izateari uzten diola, iTunes erabilita jailbreak-a kendu eta sistema berrezartzen bada.
Abantailak
Jailbreak egiteko arrazoi nagusia osagarriak instalatzeko aukera da, App Storean dagoen eskaintzaz haragoko aukerak zabalduz. Jailbreak egiteko metodo ugari daude, baina guztiek lehentasunez instalatzen dute Cydia. Hori Linux erabiltzaileentzat ezaguna izango den APT erako bezeroa da, softwarea bilatu eta instalatzeko balio duena. Aplikazioez gain, iOS gailua pertsonalizatzeko hainbat osagarri jaistea ahalbidetzen du; adibide gisa, Android edo Windows XP sistemen itxura emango zaio iPhoneari. Sistemaren komando lerrorako sarbidea uzten du baita ere, eta ezagutza informatiko aurreratuak dauzkanak nahi duena garatu, eta besteen mesederako utzi dezake sarean, software libreari atzeko ate bat irekiz Appleren mundura.
Azken abantaila Applen softwarea kontrolatzeko ohiturari lotutakoa da. Izan ere, Kaliforniako konpainiak baimendu gabeko aplikazioak instalatzeko bide bakarra bihurtu da jailbreak egitea. Asko dira aukera hori egiten dutenak, Appleren edukien gaineko domeinu horri aurre egiteko gogoz. Konpainiaren guraizeek moztutako eskaeren artean daude irabazi nahirik gabeko erakundeei donazioak egin nahi dizkieten aplikazioak edo Pulitzerra irabazi zuen Mark Fiore marrazkilariaren aplikazioa, «figura publikoak lotsaraztearren».
‘Jailbreak’ erak eta teknika berriena
Eskuarki, Apple gailu bat martxan jartzean berezko abiarazlea jartzen da martxan. Momentu horrek berebiziko garrantzia dauka gailu informatiko orotan, eta are gehiago jailbreak prozesuan; abiarazle horretan —kernel izenekoa—, partxe bat ezarri eta sistema eragilea erabat eraldatzen baita hau kargatu aurretik. Bi kasu bereizten dira, beraz: untethered eran egiten bada jailbreak-a, erabiltzaileak gailua itzali eta piztu ahalko du, ordenagailua eta iTunesen beharrik gabe. Aldiz, tethered eran egiten bada prozesua, gailua itzaltzen bada, bateria barik geratu delako edo nahita itzali delako, berriz ere jailbreak prozesua pasa beharko zaio ondo ibiltzeko.
IOSerako eguneratze ofiziala ateratzen duten bakoitzeko, tethered erako jailbreak-a izaten da kaleratzen lehena; horregatik, komenigarria izaten da pazientzia izan eta bertsio osoari itxarotea. Talde nahiz banakako asko dira aplikazioak eta jailbreak eguneraketak egiten dituztenak, eta informazio asko jartzen dute sarean haien garapenei buruzko albisteak jakinarazteko. Aukera zabala dago iOS gailu orori kartzela hausteko, baina azkenaldian gehien hedatu den mahaigainerako programak Absinthe dauka izena, pasa den ekainean kaleratu zen. Horri esker, iPhone 4S, iPad 2, iPad 3 gailuentzat iOS 5.1.1 untethered eran partxeatu daiteke.
Informazio gehiago bildu nahi izanez gero: http://absinthejailbreak.com/.
Aisialdiko jokoen artean 29 urte luzetan aurkaririk ez du izan Tetris puzzleak. Haren sinpletasunak eta aurkezten duen erronkak adin guztietako jendearen kutuna bihurtu zuten 1980ko hamarkadan. Orain, badirudi bitxikeria berri batek fenomenoa berregingo duela. Historiako bideo-jokorik jokatuena izan daiteke Tetris jokoa, eta poliedro batek eman duen jokorik dibertigarriena da Terry Cavanagh sortzailearen Super Hexagon. Argotean Indie gisa ezagutzen diren aplikazio apal horietakoa da, egile bakarrak edo talde oso txikiek sortzen dituztenetarikoa.
