Abe, 05
2013
Euskara, Internet, Sare sozialak eta Microblogging

Txiolari hasiberrientzako gida

twitter desanbiguatzenInterneten, albisteak nahiz komunikazioak bizi-bizi idatzi eta irakurtzen dira. Freskotasuna ezinbesteko balioa dela esaten da. Testuinguru honetan, Youtube bideo motzen zerbitzuak edo Twitterren microblogging kontzeptuek erabateko arrakasta izan dute. Eta goraka doaz: minutu bakoitzeko, 2012an, 30h bideo eta 100.000 tweet bidaltzen zituzten; 2013an aldiz, 100h bideo eta 350.000 tweet igortzera pasa dira zerbitzuok. Behin honezkero, 140 karakteretan idatzitako milaka koplaz josita dago sarea beraz.

Oharkabean, amaraunean agertutako kontzeptuetako asko barneratzen ditu jendeak. Esate baterako, iragarkietan nahiz telebistako edozein programetan ikusten den # edo traola (ingelesezhashtag deitua). Etiketa ere esaten zaio, eta momentuko joera baten inguruko mezuak biltzeko erabiltzen da. Beste hitz batean, gaiak sailkatzeko balio dute sare sozialetan. Norberak sor ditzake berriak, edo besteek asmatuak erabili. Bakoitzaren txioan txertatuta, etiketa berdina sartuta duten gainontzeko mezuekin bilduko da norberarena ere.

@ edo a bildua ere oso barneratua dagoen baliabidea da Interneten. Twitterren berandu sartutako ezaugarria da alabaina, eta jendeak uste baino aukera gehiago gehitu zitzaizkion. Hots, ezjakintasunagatik erabilpen okerra ematen zaio. A bilduarekin beste erabiltzaile bat aipatzen da, eta erabiltzaile guztiek dute @ ikurra izenaren hasieran. Kontua da, txio baten hasieran norbait aipatzen denean, bidaltzailea eta aipatua jarraitzen dutenek bakarrik irakurtzen dutela. Mezuaren beste edozein lekutan aipamena eginez gero, jarraitzaile guztiek jasoko dute txioa; horretan datza desberdintasuna. Hori saihestu eta jarraitzaile guztiei txioa helarazteko trikimailuak erabiltzen dira. Batzuek puntu ikurra eransten diote aipamenari aurretik (.@erabiltzailea). Gary Vaynerchuk socialmedia adituak arazoa honela zehazten du:

Nahasmena eragin du berriki Twitterren idatzi gabeko beste lege batek. Ez da txiorik ‘D’ hizki hutsez hasi behar. Bestela, zuzeneko mezutzat hartu, eta ez da jario nagusian agertuko. Ezaguera minimo horietaz gain, elkarrizketen haria galdu nahi ez bada, gehien erabiltzen diren laburdurak ezagutzea ere gomendagarria da.

Teknologia berrietan makala izan gabe ere, badira oraindik ezezagunak diren laburdurak. Beste batzuk, aparteko ingurune batzuetatik ezagutzen direnak, gainera, zalantza hizpide bihurtu ohi dira. Twitter ingurunean horietako batzuk antzematea errazteko asmoz, gehien erabiltzen direnak azalduko ditugu jarraian:

• RT (retweet): bertxiotzea ere esaten zaio. Aurretik beste batek argitaratu duen mezu bat norbere jarraitzaileei berbidali dela adierazten du. Jatorrizko mezuaren aurrean ezartzen da, honela: «RT ‘mezua’».

• (r)en bidez edo Via: publikatzen den informazioa noren bitartez lortu den esateko balio du. Jatorriak ez du txio bat izan beharrik; liburu edo webgune baten egilea aipa dezake era berean: «@erabiltzailea(r)en bidez».

• DM (Direct Message): erabiltzaile bati zuzeneko mezua bidali zaiola jakinarazteko balio du. Era horretako mezuak ez dira ikusten elkarrizketa jario nagusian edo denbora lerroan. Hauek irakurtzeko aparteko sarrera ontzi bat du Twitterrek, eta mezu trukatzea egoteko, erabiltzaileek elkarri jarraitu behar diote.

• TL (Timeline): denbora lerroa esan nahi du. Twitterreko pantaila nagusia da, jarraitzen direnen mezuak zintzilikatzen diren lekua.

• TT (Trending Topic): momentuko gaia adierazten du. Beste hitz batean, unean jendearen ahotan bolo-bolo dabilena. Hitz arruntak izan daitezke, edo traoladun etiketak. Mundu osoko joerak edo estatu bakoitzaren araberakoak izan daitezke. Euskal TT zein den jakiterik badago, geroago azalduko denez.

• CC (Carbon Copy): Posta elektronikoetan dagoenaren baliokidea da. Hots, beste bati txio baten berri emateko erabil daiteke, hari interesgarri egingo zaiolakoan. Ez da nahastu behar Creative Commons egiletza aitortzeko lizentziaren laburdurrekin. Erabiltzailearen izenaren aurrean joaten da: «cc @erabiltzailea».

• FF (Follow Friday): jarraipen aipua da. Twitterren ohitura da ostiralak baliatzea jarraitzeko interesgarriak diren erabiltzaileak aholkatzeko. Gomendagarria da erabiltzaile izena eta zergatik jarraitu behar den azaltzea.

• NSFW (Not Safe for Work): izenak dioen bezala, lanean ikusteko desegokia den edukia duten txioei jartzen zaie. Sexua, biolentzia edo mingarria suerta daitekeen besteriko materialak gordetzen dituzten loturen berri emateko da NSFW.

‘Txio’ gurean, ‘tweet’-en ordez

Gau eta egun, euskal txiolarien traolen jarioak ez du etenik. @KikeAmonarriz-en #TribuarenBerbaksaioan esan bezala, hizkuntza gutxitua izan arren, Twitterren gehien erabiltzen direnen sailkapenean 27. da euskara. Oso aktiboa den komunitatea, garbi asko.

Edonor batu daitekeen iniziatibak daude. Puri-purian dabiltzan traola batzuk aipatzearren: Leire Palacios edo @AnnieSDelMono-ren #hitzmoloia, grazia edo xarma berezia duten hitzak aditzera emateko (zerrenda osoa http://anniesdelmono.wordpress.com/hitzmoloia/); Markos Gimeno edo@markosgive-ren #hitzokei, hitzekin jolastuz bakoitzak sortutako berriak adierazteko, esanahia argitzeko azalpen batekin lagundurik (http://hitzokei.tximinia.net/); Maite Goñi edo @euskaljakintza-ren #gaurkohitza, egunero hitz berri bat proposatzen du —bosgarren urteurreneko ospakizunetan#gaurkohitza5 gisa, jendea bere gorputzeko atal batean idaztera animatu zituen joan den astean—; eta Ilaski Serrano @MeriLing1-en #mikroipuina, irudimenez beteriko ipuin laburrak kontatzeko.

Aldarrikapenentzat ere badago lekurik Twitterren. Euskararen Nazioarteko Egunaren ospakizuna dela eta, #mundiala eta #365egun etiketak bultzatu ziren euskarari gorazarre egiteko asmoz. Interneten euskararen erabilpena sustatu eta munduan dauden hiztunak lekutzeko xedearekin aurrenekoa; eta egun bakarraren ordez, urte guztian Euskara bultzatzearen aldekoa, bestea.

Euskal TT

Arestian aipatu bezala, euskaraz bidalitako txioen jarraipena edo traola nagusien kontsulta egitea posible da. Horretarako, http://umap.eu/ edo @umapEU jarraitzea besterik ez dago.

Aza, 06
2013
android, Aplikazioak, Apple, formakuntza, Hezkuntza, Internet, Irisgarritasuna, Mahaigaina, Mugikorrak, Sakelako Telefonoak, tabletak

Elhuyar ZTH Hiztegia, iOS eta Android-etan pronto

elhuyar2Irailetik eskuragarri dago, dohainik, Elhuyar Zientzia eta Teknologiaren Hiztegi Entziklopedikoa aplikazio gisa. iOS eta Android euskarrientzako prestatuta dago. Zientzia eta teknologia arlo guztietako informazioa biltzen duen euskarazko lehen hiztegi entziklopedikoaren aplikazioa da. Webgunean eskuragarri dagoen guztia, aurrerantzean sakelako eta tabletetan ere era erraz batean kontsultatu ahal izango da. Proiektu hau, zientzia alorretan sailkatutako 1.500 irudiz apaindutako 23.000 kontzeptu inguru dituen hiztegia da.

Oso aplikazio interesgarria da zientzia edo teknologiari buruzko informazio orokor eta eguneratua behar duen edozeinentzat: DBHko, Batxilergoko eta Lanbide Heziketako ikasle eta irakasleak, kazetariak, itzultzaileak, gurasoak… Kontsultak egiteko aukerak ere zabalak dira, eta sartu nahi den hitza euskaraz, gaztelaniaz, ingelesez, frantsesez edo latinez egon, emaitza berdin jasoko da. Itzulitako emaitza horrek, sartutako hitzaren euskarazko definizioa bueltatzen du, eta hitz horren ordainak, berriz ere, aipatu hizkuntzetan.

Urr, 10
2013
Internet, Telebista

Pantaila kurbatua eta 4K-ko bereizmena duen telebista, mesedez

Sony-4K-TVBeste hainbat arlotan gertatzen den legez, telebisten garapenak ere erritmo geraezina darama. Full HD telebistak merkatu eta etxeetan sartzen hasi direnean, oinordeko modernoagoak heltzear daude. Akituta geratu dira 1080p bereizmeneko Blu-Ray pelikulak eta berriaren ateetan dauden bideo jokoen belaunaldia. Full HD estandarra egonkortzeko zain egon gabe, garatzaileek berrikuntza gehiago dakartzate erosleak zorabiatzen dituzten eskaintzetan. Smart TV edo Interneterako sarbidea, hiru dimentsioko edukia erakusteko gaitasuna… azkenean, etxerako aukera egiteko orduan, prezioari bakarrik begiratzen diote gehienek.

Berehalako telebistak: pelikulak, ondo; zuzenekoak, mantsoago

Irudi digital bat handitzerakoan, edo zoom egiterakoan, ikusten diren karratu txikiei deitzen zaie pixel. Beraz, gero eta pixel gehiago, hainbat eta hobe; kalitate hobea lortzen da, eta unitate txiki horiek hor daudela ere bereiztea zailago da. Bereizmen dantza horretan ordena jartze aldera, orain puntakoak diren Full HD pantailek 1920×1080 pixel edo 1080p dituzte. 1280×720 pixelekoa edo 1080i da bereizmen handia deitzeko minimoa, edo HD Ready panelek ezarria. DVD kalitate xumeagoek adinako bi: horiek 720×420 pixelekoak dira. Orain datorren teknologiak lortu du 4.096×2.160 pixeleko bereizmena, eta hortik dator izena: 4K.

4k_comparison

Begi bistakoa da aurrerakuntza, edo ez hainbeste: 4K-ko bereizmenari esker, pantailaren pixelak ikusteari utziko dio giza begiak, eta zinema aretoen bizipenetik gertuen dagoen esperientzia lortu, kalitatean eta tamainan. Izan ere, hainbeste pixel sartzeko, pantailek hazi beharra daukate ezinbestean. Dagoeneko erakutsi diren batzuk, 90 hatz-bete izateraino. Hori jakinda, ez dirudi oso zentzuzkoa Japoniatik datorren 8K estandarra, eta are gutxiago, hori ezartzeak dakartzan eragozpenak bere gain hartzeak.

Aurrekoa egonkortu barik, berriak eduki eskasia oztopo

Garestiak diren kamera bereziak behar dira 4K eran grabatzeko, eta dagoeneko ekoizpen handiak gisa honetara filmatzen diren arren —Tarantino-ren Django, Nolan-en Batman, eta Jackson-enHobbit, hainbaten artean—, oraindik telebistako zuzeneko emanaldiak formatu horretan ikusteko asko falta da, inbertsio latza behar dute eta. Alor horretan, erronka handia da, eta arazoak kateatuak daude: hasteko, LTD seinalearen banda zabalerak ezin dio eutsi eskaera berri horri, eta konpresio era berri bat asmatuta ere, egungo sarearen espektro erradioelektrikoari eusteko, etxeetako kodifikatzaile guztiak aldatu beharko lirateke seinale hori berriz iruditan bihurtzeko. Beste hainbeste gertatzen da zinema aretoekin, batzuk jada eguneratzen hasi badira ere. Hala ere, pelikula zaharrek ez dute eragozpenik izango: 35 milimetrotan grabatutako zintetan analogikotik bihurtzen denez, edozein pelikula bihur daiteke 4K formatu digitalera eskaneatuta.

Sony hasi da industria zirikatzen, eta, dagoeneko, Hollywood-eko filmetan 4K edukia ekoizten hasteaz gain, Blu-Ray batek ematen duen Full HD bereizmena 4K formatura bihurtzen duten gailuak eta puntako 4K telebistak erraldoiak merkaturatzeari ekin dio. Urrutirago gabe, uda honetan Berlinen ospatutako IFA 2013 azokan erakutsi zituzten haien eta beste konpainien apustuak; Samsung, LG, Panasonic, Philips eta Sonyk berak erakarri zuten arreta. Hara bildu zirenek hainbat proposamen ikusteko aukera izan zuten, alfonbra gorriaren gainean. Izarrak oraingoan, prezioak: 5.000 eta 15.000 euro artekoak.

1 2 3 4 5 6 … 34