Ots, 28
2013
Google, Internet, posta, Segurtasuna

Postako mezuen segurtasuna areagotzeko enkriptazioa

Egun, mezu elektronikoen bidez informazio garrantzitsua banatu edo trukatzen da, eta begirune handiz zaindu beharreko esparru bihurtu da hasieran barre egiteko irudiak eta aurkezpenak bidaltzeko erabiltzen zen posta zerbitzua. Dagoeneko ez dago bankuko daturik, fakturarik edo besterik gabe negozioko sekretu mamitsurik gabeko mezurik. Zelatari batek edozein mezu eta horri erantsitako fitxategia atzeman ditzake, edo gutxieneko segurtasun neurriak jarraitzeko ohiturarik ez daukanaren posta elektroniko kontu osoaz jabetu liteke erasotzailea.

Sareko posta zerbitzu bat ziurtatzeko, bi dira enkriptatu beharrekoak: posta ostalariaren zerbitzariekin ezartzen den konexioa eta amaraunaren bidez bidaltzen diren mezu propioak.

Oro har, enkriptatu gabeko informazioa trukatzen bada zerbitzaria eta norbere gailuaren artean, sarean daudenek posta agiriak lapurtu, edo mezuak eta erantsitakoak zuzenean atzeman ditzakete. Arazo hau larriagotzen da sare publikoetan (wifi puntua, kafetegi bat, unibertsitatea, eta abar), baina gomendagarria da etxetik ere berdin egitea. Hala ere, hau ez da zerbitzu erabilienen kasua (Gmail, Yahoo, Outlook…), horiek lehenetsita baitaukate enkriptatutako konexioa erabiltzaileekin: amaraunean erosketak egiteko edo saretik banketxeaz eragiketak egiteko erabiltzen den eskema berarekin, edo SSL/TLS enkriptazioarekin. Gogoratu konexio bat horrela ziurtatuta dagoela egiaztatzeko, nahikoa dela norbere nabigatzailean ageri den helbideari erreparatzea bakoitzaren mahaigainekotik, eramangarritik, sakelakotik nahiz tabletatik; eta https dakarrela egiaztatzea.

Aurreko baldintza betetzen bada —gaur-gaurkoz— segurua da konexioa, baina mezua hartzailera iristea ez du bermatzen horrek. Gabeziak ageri ohi diren momentuak beste kasuak dira. Hots, norberak bidalitako mezu propioak babesgabe geratzen dira ostalariaren zerbitzaritik irteten diren momentutik bertatik; hortik, horiek ere enkriptatuta bidaltzeko beharra.

Nola enkriptatu bidaltzeko mezuak era errazean

Garraiatzen doan mezua enkriptatzeko lanak hartzea beharrezkoa da pribatutasuna bermatu nahi bada. Baina horrek ahalegina eskatzen die bai bidaltzaileari eta bai hartzaileari ere, norberak kudeatutako gakoak erabiliko badira. Bestela, nabigatzaile batzuek eskaintzen dute horrelakorik gehigarri gisa instalatzeko —prozesuak bere mamia dauka, hurrengo baterako—; beste aukera bat da hirugarren enpresa batekin fidatu eta haiek mezua enkriptatzea: webean oinarritutako mezuen enkriptazio zerbitzuak dira Sendinc (https://www.sendinc.com/) eta JumbleMe (http://www.jumbleme.com/). Konektatu, bidali eta era seguruan bidaiatuko du mezuak.

Ordenagailuan posta bezero bat erabiltzen dutenentzako oharra

Internetera zuzendutako zerbitzu asko, hala ere, nahiago izaten dira bezero lokalen bidez atzitu —Microsoft Outlook, Live Mail edo Mozilla Thunderbird programen bidez, alegia—, eta horrek arazo gainjarri bat dakar: norbere euskarriaren memorian artxibatutako mezuak enkriptatu behar izatea, sisteman sar daitekeen erasotzaileari gure informazio pribatura sarbidea ukatzeko. Aurrena bilatu beharko da posta bezeroak zein karpetatan gordetzen dituen mezu lokalak. Interneten edo programaren laguntza atalean agertuko da informazio hori. Ondoren gogoratu nola zifratu karpetak, behar hori izanez gero: http://zibergela.bitarlan.net/2012/06/06/zifratzea-gure-datu-pribatuak-babesteko/.

Mar, 02
2012
Internet

Internet estatistikak

statics2Oso ohikoa da Interneten estatistikak egitea, Internet erabiltzaileen kopurua edo zein den nabigatzailerik erabiliena. Estatistikak eskaintzen dituzten webgune asko aurki daitezke amaraunean. Estatistika hauek, estatistikatzat jota, hori besterik ez direlako, baliagarriak izan daitezke Interneten hedapena noraino heltzen den edo benetan arrail digitala nolakoa den jakiteko. Honez gain, beste datu guztiak ezagut daitezke, zein neurritan erabiltzen den Internet zerbitzu bakoitza eta nola nabigatzen diren Internet erabiltzaileak.

Internet erabiltzaileak

Estatistiken arabera, 6.930 milioi biztanle zeuden mundu osoan 2011ko martxoan. Baina 2.095 biztanle bakarrik zeuden Internetera konektatuta, %30, alegia. Beraz, kontutan hartuz gero, 2000ko abenduan zeuden 361 milioi erabiltzaileak, Internet erabiltzaile kopurua %480 igo da hamaika urtetan. Oso datu baikorra izango litzateke, ez bazaio txanponaren beste aldean erreparatzen. Izan ere, oraindik munduko biztanleen %70ak Internet sarbiderik gabe jarraitzen dute. Beraz, arrail digitala deritzona, izugarri handia da mundu osoko estatistikei jaramonik eginez gero.

Guztirako erabiltzaileei dagokienez, %44,8 Asiako erabiltzaileak dira, europarrak %22,1 eta Ipar Amerikakoak Internet erabiltzaile guztien %12 besterik ez dira. Hego Amerikakoak, ordea, %10,1 dira eta Afrikakoak %6,2. “Ranking” honen amaieran Ekialde ertaina eta Ozeania daude, erabiltzaile guztien %3,4 eta %1,1 dauzkate hurrenez hurren.

Alabaina, herrialdez herrialde datuak aztertuz gero, asko aldatzen dira gauzak, izan ere, Ipar Amerikako biztanleen artean %78,6ak dauka Interneterako sarbidea eta Ozeanian %67,5ak, europarren kasuan, 61,3ak% dute Internet konexioa. Hego Amerikan, ordea, zenbakiak jaisten hasten doaz nabarmenki, %39,5ak baino ez duelako Internet konexioa, Ekialde Ertainaren antzera, azken honetan biztanleen %35,6a dira Internet erabiltzaileak. Kasu honetan ilararen azken postuetan Asia eta Afrika daude, %26,2 eta %13,5arekin hurrenez hurren.

Grafikoak eta datu gehiago ikusteko webgune honetara jo daiteke: http://www.internetworldstats.com/stats.htm

Webguneak

Nork ez dio bere buruari noizbait galdetu munduan guztira zenbat webgune dauden, ba datu hori Netcraft-ek ematen du, eta webgune honen arabera, gutxi gorabehera 600 milioi webgune daude mundu osoan helbide honetan http://news.netcraft.com/ ikus daitekeen bezala. Web zerbitzariei dagokienez, Apachek erabiliena izaten jarraitzen du, Interneteko zerbitzarien %65 Apache zerbitzari librea daukate. Microsoft zerbitzariak, ordea, guztien %14a baino ez da erabiltzen.

Domeinuen aldetik, .com domeinuek Interneteko jaun eta jabe izaten jarraitzen dute. Hain zuzen ere, domeinu guztien %74 baino gehiago .com domeinuak dira. Ondoren .net domeinuak daude, ia %11rekin. Elkarteentzako domeinuak, .org, eta komunikabideetarakoak, .info, hauen atzean daude kokatuta, .org-ren kuota %7koa da eta .info-rena ez da %6-ra heltzen. Biz domeinuek, ordea, %1,65 baino ez dute suposatzen.

Informazio gehiago eskuratzeko webgune honetara joan daiteke: http://www.webhosting.info/registries/.

Microblogging eta sare sozialak

Sare sozialik erabiliena, Facebook da, jakina den bezala, 800 milioi erabiltzaile ditu erregistratuta, hauetatik, 350 milioi erabiltzaile sakelako telefonoetatik eta tablet gailuetatik konektatzen dira. Twitter microblogging zerbitzua kokatuko litzate bigarren postuan, 250 milioi erabiltzailerekin, baina erabiltzaile aktiboak 100 milioi inguru dira eta haien artean 250 milioi tweet egiten dituzte eguneko.

Bideoak on-line

Interneteko bideoen arloan ere izugarrizko hazkundea ematen ari da azken garai honetan, Youtube webgunean, adibidez, bilioi bat baino bideo gehiago ikusi dira dagoeneko eta batez bestez, minutu bakoitzeko 48 bideo ordu igotzen dira webgune honetara. Vimeo-ren kasuan 200 milioi bideo inguru ikusi dira honezkero.

Erabilera datuak

Estatistika datu gehiago ezagutzeko http://marketshare.hitslink.com/ webgunera joan daiteke. Webgune honetan ere datu interesgarriak atera ahal dira, adibidez, ikusten da nabigazioaren aldetik, % 90 baino gehiagotan ordenagailuaren bidez egiten jarraitzen dela eta tablet zein sakelako telefonoen bidezko nabigazioa ez dela %10era iristen. Internet Explorer nabigatzailerik erabiliena izaten jarraitzen du ordenagailuetatik nabigatzeko orduan %53-rekin, bigarrena Firefox izango litzateke %21-eko kuota batekin eta oso gertu Chrome dago %19arekin, Safari ez da %5era ere heltzen.

Safari, ordea, erregea da tablet eta sakelako telefonoetan %55 batekin, ondoren Opera Mini eta Android nabigatzailea egongo lirateke eta oso erabilera eskas batekin Symbian nabigatzailea.

Bilatzaileei dagokienez, antzekoak dira estatistikak ordenagailuetan zein sakelako telefonoetan, Google da nagusia, ordenagailuetan %83ko kuota du eta %91 baino gehiago sakelako telefonoetan. Yahoo bigarren aukera izango litzateke Internautentzat ia %6 batekin. Bing ez da hedatu Microsoftek espero zuen beste, izan ere, %1 eta %4ko kuoten artean mugitzen da.

Sistema eragilearen aldetik, erabiltzaile gehienek MS Windows erabiltzen dute, bisiten %92a sistema eragile honekin egiten dira, ondoren Mac OS X dago eta azkenik GNU/Linux, ordenagailuen kasuan. Sakelako telefonoetan, erabiliena iOS da %54 batekin, Android atzean dago eta urrunago Symbian.

Ots, 10
2011
Segurtasuna

Datuen berreskuratzea eta behin betiko ezabaketa

datuak1Erabiltzaile batek ezabatzen duenean fitxategi bat edo karpeta bat bere ordenagailutik, informazio hori ez da guztiz ezabatzen disko gogorretik edo USB memoriatik, esaterako, baizik eta marka bat ezartzen zaio informazio horrek okupatzen zuen espazioari. Era honetan, sistemak badaki espazio hori libre dagoela eta bestelako informazioarekin bete daitekeela. Hala ere, beste informazio batekin ordezkatu arte, jatorrizko informazioak hor jarraitzen du, nahiz eta sistemaren zakarrontzitik ere ezabatu. Horregatik, nahi gabe ezabatutako fitxategi batzuk berreskuratu daitezke sistemak fitxategi hori zegoen lekuan ez badu idatzi berriz. Baina era berean, behin betiko ezabatu nahi den informazio konfidentzialak ere hor jarraitzen du eta etorkizunean beste norbaitek berreskura lezake.

Ezabatutako informazioa berreskuratzea

Hala, bada, zenbait aplikazio lor daitezke ordenagailutik ezabatutako informazioa berreskuratzeko. Recuva da adibideetariko bat, MS Windows sistemetan erabil daiteke eta dohainik deskargatu daiteke helbide honetan: http://www.piriform.com/recuva/download/standard. Ezabatutako informazioa berreskuratzeko softwareen artean hau da errezenetariko bat. Aplikazio hau Piriform enpresak garatu du eta Recuvari buruzko informazio guztia helbide honetan http://www.piriform.com/recuva aurki daiteke. Recuvak disko gogorraren miaketa sakona egiten du eta erakusten dio erabiltzaileari aurkitzen duen ezabatutako informazioa, honek nahi duena berreskura dezan. Hala ere, miraririk ez du egiten eta oso informazio zaharra berreskuratzea zaila izaten da aplikazio honekin eta beste guztiekin, izan ere, hainbat alditan berridatz daiteke libre bezala markatutako espazioa. Aplikazio hau, USB memoriaren, edo kameraren zein bestelako txartelen datuak ere berreskuratzeko gauza da. Honez gain, posta elektronikoa ere berreskuratzea posiblea da MS Outllok eta Mozilla Thudnerbird zein Windows Live Mail erabiliz gero, hala nola ez gordetako MS Word dokumentuak. USB memorian gordetzeko bertsio eramangarria ere eskura daiteke. Gainera, datuak berreskuratzea ezezik datuen ezabaketa segurua ere egitea posiblea da aplikazio honen bitartez.

Linux sistemetan, Autopsy delako aplikazioa erabil daiteke galdutako datuak berreskuratzeko. Web interfaze grafiko bat eskaintzen dio erabiltzaileari errazago erabiltzeko eta NTFS, FAT, FFS, EXT2 eta EXT3 fitxategi sistemetako datuen miaketak egiteko gai da. Ubuntun eta Debian oinarritutako banaketa ezberdinetan “autopsy” izeneko paketea Ubuntu Software Biltegitik edo Synaptic bezalako pakete kudeatzaile batetik instalatu besterik ez da behar. Aplikazio hau software librea eta doakoa da.

Mac Os X sistemetan Mac File Recovery erabili ahal da era erraz eta azkar batean berreskuratzeko ezabatutako datuak. Helbide honetan deskargatu daiteke debalde: http://www.macfilerecovery.net/

1 2 3