Internet, Segurtasuna

Interneten era seguru batean nabigatzeko jarraibide batzuk

internet2Egun, ia edozein erabiltzailek Interneterako sarbidea du etxean edota lanean. Gainera, Interneteko konexio gehien-gehienak banda zabalekoak dira eta ordenagailua pizten den unetik ematen dira. Honez gain, ordenagailu eramangarriak eta ultraeramangarriak asko hedatu dira eta beraz, etxetik zein lanetik at ere posiblea da Internetera konektatzea.

Hedapena honekin batera, arriskuak ere zabaldu dira eta azpijokokoak ere hobetu dira. Honek ez du esan nahi Internet ez dela erabili behar edo era mugatu batean erabili behar dela, jakina, soilik jarraibide batzuk kontutan hartu behar direla Interneten aritzen denean.

Izan ere, Interneten era seguru batean aritzeko, ez da neurri konplexurik jarraitu edo informatika ezagutza asko eduki behar, bizitzan aritzeko bezala, sen ona da jarraibiderik errazena eta onena kasu askotan. Hala ere, ondo dago jakitea jarraipen erraz batzuk seguruago nabigatzeko amaraunean.

Aplikazioak deskargatzeko orduan

Doako aplikazio asko aurkitu ahal dira Interneten norberaren behar informatikoak asetzeko, baina aplikazioen artean ere badaude birusak eta funtzio ezkutuak egikaritzen dituzten aplikazioak. Horregatik, aplikazioak jaisteko orduan, oso gomendagarria da webgune ofizialetatik deskargatzea beste webguneetatik deskargatu beharrean. Beste webgune batetik deskargatzen bada, webgune ezaguna eta ospe onarekin izan beharko litzateke.

Pasahitz egokiak

Pasahitz egokiak erabiltzea oso garrantzitsua da. Gaur egun Interneten norbanakoen eta enpresen informazio asko dago, publikoa nahiz pribatua. Pasahitz ahulekin, informazio hori arriskuan dago norbaitek informazio hori ikus lezakeelako, baina ikusteaz gain alda edo ezaba lezakeelako. Gainera, gaur egungo sare sozialen hedapenarekin norbaitek ordezkatu ahal izango luke erabiltzaile baten nortasun digitala bere pasahitza edo pasahitzak asmatzen baditu. Horrenbestez, oso egokia da gune ezberdinetan pasahitz ezberdinak erabiltzea, horrela, batean pasahitza lapurtuz gero, beste guneak babestuta geldituko lirateke. Zibergela atalaren aurreko ale batean pasahitzei buruzko gaia jorratu zen, hona hemen lotura: http://zibergela.bitarlan.net/2009/12/03/pasahitz-indartsuak-asmatu/

Sistema eta aplikazioak eguneratuta mantendu

Sistema eragile eta aplikazio gehien-gehienetan noizbehinkako eguneraketak argitaratzen dira. Sistemak edo aplikazioak berak jakinarazten dio erabiltzaileari eguneraketak daudela honek instala ditzan. Eguneraketa hauetan askotan segurtasun arazoak zuzentzen dituzte, beraz, oso garrantzitsua da eguneraketa hauek instalatzea eta sistema eragilea zein aplikazioak eguneratuta mantentzea.

Segurtasun softwarea edo hardwarea

Sistema batzuk beste batzuk baino seguruagoak direla esan daiteke, adibidez, askoz malware gutxiago garatzen da sistema eragile batzuetarako edo sisteman datozen lehenetsitako aukerak zein sistemaren arkitektura seguruagoak izan daitezke. Alabaina, segurtasun neurri eginkorrak hartu behar dira sistema eragile guztietan. Neurri horietariko bat antibirus aplikazio bat instalatzea zain daiteke, esate baterako. Antibirus instalatzeko orduan ordainpeko eta doako antibirus anitz daude aukeratzeko. Zibergela atalaren aurreko ale batean doako antibirus zerrenda bat eskaini zen, hona hemen lotura: http://zibergela.bitarlan.net/2010/01/07/malware-aurkako-babesa-eta-doako-antibirusak/.

Suebaki edo Firewall bat ere oso komenigarria da kanpotik norberaren ordenagailurako sarbideak saihesteko. Suebaki hori izan ahal da sistemarekin batera datorren gehigarri bat, aparteko aplikazio bat edo Internet eta sare lokal edo ordenagailuaren artean dagoen gailu bat. Batzuetan, Interneterako kablea modem batera konektatzen da baina askotan, bulegoetan edo etxeetan Internet kablea router batera konektatzen da zuzenean, batez ere banda zabaleko Interneta edukiz gero. Horietariko router askok suebaki bat integratuta ekartzen dute eta lehenetsita konfiguratuta etortzen da kanpotik datozen konexioak ez onartzeko.

Posta elektronikoarekin eta loturekin ere kontuz

Posta elektronikoak irekitzeko orduan sen ona erabili behar da, ezagunen postak ireki behar dira soilik edo ezezagunen postak badira, postaren gaia begiratu behar da hizkuntza eta logikoa den aztertzeko. Bidaltzailea ezaguna denean, postaren gaia ere begiratu behar da zeren eta malware askok bidaltzen baitituzte posta elektronikoak erabiltzailearen kontaktuen helbideekin.

Bestetik, posta elektronikoetan zein Interneten nabigatzen dauden loturetan komenigarria da benetako helbidea zein den ikustea, hori nabigatzailea edo posta aplikazioaren estatu barran ikusten da sagua loturaren gainean kokatzen denean. Izan ere, erabiltzaileak irakurtzen duen testuan etorri ahal da idatzita helbide bat baina helburua benetan beste bat izan. Horrela ematen dira, adibidez phising eraso asko.

Google, Internet, Segurtasuna

GMailen arazoa 150.000 erabilztailerekin

gfailOtsailaren 2an, astelehenean, GMail erabiltzen duten 150.000 kontuen datuak desagertu ziren eta hutsik gelditu ziren ordu batzuetan. Bitartean, Googleko ingeniariak erabiltzaileen galdutako datuak berreskuratzen saiatzen ari izan ziren.

Antzeko arazo bat izan zuen Microsoften Hotmail zerbitzuak urtearen hasieran, baina kasu horretan 17.000 erabiltzaileen kontuetan izan zuen eragina.

Googlek barkamena eskatu zuen publikoki eta azaldu zuen arazoaren zioa. Antza, GMailen biltegiratze sistemaren eguneraketan suertaturiko akats batzuk izan dira datuen galeraren zergatia. Gauzak horrela, akats horiek konpondu arte, aurreko softwarea jarri dute berriz martxan. Googlek, datuetarako, hainbat datu-gune izan arren, datu-gune guztietan batera ezabatu ziren datuak, beraz, ez zegoen datuak berreskuratzerik. Eskerrak, zinta magnetikoetan ere gordeta zeudela datuak ziurtasun kopia ezberdinetan eta horrela erabiltzaileen datuak berreskuratuak izan dira.

Hala ere, horrelako gauzak gertatzen direla ikusita, GMailen dauden on-line datuen ziurtasun kopiak egitea komenigarria da GMail erabiltzaile ororentzat. Horretarako GMail Backup bezalako baliabideak daude, hemen deskargatu daiteke GNU/Linuxerako edo MS Windowserako bertsioa:  http://www.gmail-backup.com/gmail-backup-0-104.

Segurtasuna

Datuen berreskuratzea eta behin betiko ezabaketa

datuak1Erabiltzaile batek ezabatzen duenean fitxategi bat edo karpeta bat bere ordenagailutik, informazio hori ez da guztiz ezabatzen disko gogorretik edo USB memoriatik, esaterako, baizik eta marka bat ezartzen zaio informazio horrek okupatzen zuen espazioari. Era honetan, sistemak badaki espazio hori libre dagoela eta bestelako informazioarekin bete daitekeela. Hala ere, beste informazio batekin ordezkatu arte, jatorrizko informazioak hor jarraitzen du, nahiz eta sistemaren zakarrontzitik ere ezabatu. Horregatik, nahi gabe ezabatutako fitxategi batzuk berreskuratu daitezke sistemak fitxategi hori zegoen lekuan ez badu idatzi berriz. Baina era berean, behin betiko ezabatu nahi den informazio konfidentzialak ere hor jarraitzen du eta etorkizunean beste norbaitek berreskura lezake.

Ezabatutako informazioa berreskuratzea

Hala, bada, zenbait aplikazio lor daitezke ordenagailutik ezabatutako informazioa berreskuratzeko. Recuva da adibideetariko bat, MS Windows sistemetan erabil daiteke eta dohainik deskargatu daiteke helbide honetan: http://www.piriform.com/recuva/download/standard. Ezabatutako informazioa berreskuratzeko softwareen artean hau da errezenetariko bat. Aplikazio hau Piriform enpresak garatu du eta Recuvari buruzko informazio guztia helbide honetan http://www.piriform.com/recuva aurki daiteke. Recuvak disko gogorraren miaketa sakona egiten du eta erakusten dio erabiltzaileari aurkitzen duen ezabatutako informazioa, honek nahi duena berreskura dezan. Hala ere, miraririk ez du egiten eta oso informazio zaharra berreskuratzea zaila izaten da aplikazio honekin eta beste guztiekin, izan ere, hainbat alditan berridatz daiteke libre bezala markatutako espazioa. Aplikazio hau, USB memoriaren, edo kameraren zein bestelako txartelen datuak ere berreskuratzeko gauza da. Honez gain, posta elektronikoa ere berreskuratzea posiblea da MS Outllok eta Mozilla Thudnerbird zein Windows Live Mail erabiliz gero, hala nola ez gordetako MS Word dokumentuak. USB memorian gordetzeko bertsio eramangarria ere eskura daiteke. Gainera, datuak berreskuratzea ezezik datuen ezabaketa segurua ere egitea posiblea da aplikazio honen bitartez.

Linux sistemetan, Autopsy delako aplikazioa erabil daiteke galdutako datuak berreskuratzeko. Web interfaze grafiko bat eskaintzen dio erabiltzaileari errazago erabiltzeko eta NTFS, FAT, FFS, EXT2 eta EXT3 fitxategi sistemetako datuen miaketak egiteko gai da. Ubuntun eta Debian oinarritutako banaketa ezberdinetan “autopsy” izeneko paketea Ubuntu Software Biltegitik edo Synaptic bezalako pakete kudeatzaile batetik instalatu besterik ez da behar. Aplikazio hau software librea eta doakoa da.

Mac Os X sistemetan Mac File Recovery erabili ahal da era erraz eta azkar batean berreskuratzeko ezabatutako datuak. Helbide honetan deskargatu daiteke debalde: http://www.macfilerecovery.net/