Urt, 17
2013
Internet

Mega eta Megabox, Megaupload polemikoaren oinordekoak

Datorren urtarrilaren 19a da aukeratutako data Mega zerbitzu berria abiarazteko. Ez da ausazko aukeraketa, urtebete beteko baita egun horretan FBI-ak Megaupload itxi zuenetik. Orduko sareko fitxategien biltegi hedatuena zenaren ataria istearekin batera, P2P teknologiako programek edo bakoitzaren ordenagailuko edukiak zuzenean partekatzeko programek izugarrizko gorakada izan zuten. Izan ere, Megaupload zerbitzua moztearen ondorioz, han kontua zeukan jende errugabeak ere bertan gordetako fitxategi pertsonaletarako sarbidea galdu zuen, tartean egile eskubideak urratzen zituzten edukiak partekatzeagatik salatu baitzuten hodeiko biltegia.

Orain hala ere, bi zerbitzutan bereizitako eskaintza da iragarri dutena: Mega alde batetik, konpetentzia gorriko hodeiko biltegien esparruan alternatiba izatekotan datorrena; eta Megabox bestetik, musika zigilu ahalguztidunen kontra eginez beste era bateko negozioa proposatuko duen doako abesti libreen sarea. Hasieran bazirudien biak zerbitzu berean integratuta kaleratuko zirela, baina berriki iragarri dutenez, azkenean bi izango dira. Gainera, Megabox hilabete batzuk beranduago argitaratuko da, ekain aldera, itxura guztien arabera.

Sortzailea den Kim Dotcom magnatearen ahotik beretik jakin ahal izan denez, musika proiektua abiaraztekotan zegoela auzipetu zuten; eta hori izan omen zen benetan Megaupload-en kontrako auzirako azken bultzada. Hollywood eta musikua zigiluen aldetik presio handiak jaso ziren. Alabaina, musika industria irauli dezakeen proposamena da ezbairik gabe Megabox-ena: eduki sortzaileei diru sarreren %90 banatzean datza, eta erosleetan nahiz publizitatean oinarritutako negozioa ezartzea. Musikariek adibidez, abestiak zuzenean saldu ahalko lituzkete, eta dohainik jaitsi nahi duten erabiltzaileengandik ere etekina jasoko lukete: haiei jarritako publizitatearen gaineko irabaziak ere jasoko lituzketelako hein batean. Megakey izenez bataiatu dute teknika hau.

Zaharkitua geratu den eredutik at, bere kabuz errentagarria izateko ahalmena daukan eredua da beraz hau, pirateriaren mundutik bereizia. Hau dela eta, entzutetsuagoak izaten ari dira Megabox-en gorabeherak jendartean, Mega-rekin alderatuta.

Hitz-jokoen zale, bere izen bereko web ataria kaleratu zuen (kim.com) -ingelesez puntua “dot” esaten da- eta Mega zerbitzuarekin ere berdina egin nahi izan zuen magnateak, Interneten me.ga helbidea jartzekotan izan baitzen. Domeinu horiek baina, gehienetan herrialdeei dagozkie; kasu honetan Ghana-koari, eta lurraldean bertan jarri behar izaten dira zerbitzariak edo atariko egoitza soziala behintzat. Jada guztia lotuta zegoela, AEBen eraginez atzera bota ziren herrialde afrikarreko agintariak, pirateriaren kontra zeudela argudiatuta. Azkenean, prozesu luze baten ondoren, Zeelanda Berrian onartu zuten hacker ohia eta haren enpresa berria.

Nazioarteko konspirazio eta espioitza sare zaleek, edo auzi honen inguruan gehiago jakin nahi dutenek besterik gabe, protagonistaren aipatu webera joan besterik ez daukate (http://kim.com), haren bertsioa ezagutzeko hainbat txosten baitaude eskuragarri.

Pirateriarekin amaitzeko manifestua

Paradoxikoa dirudien arren, salatu zuten arrazoiarekin edo pirateriarekin bukatzeko eginbeharrekoen zerrenda publikatu du Kim Dotcom-ek berriki bere Twitter kontuaz baliatuta. Bere hitzetan gordetzen den logika sendoa da zinez: (1)gauza eder eta erakargarriak sortzea, Hollywood-ek gastatzen duena eta are gehiago berreskuratzea zilegi baita, baina kalitatezko produktuak ere sortzeaz arduratuta; (2)erosteko erreza izatea, euskarri fisikoa baztertu eta apaletan lekurik kentzen ez duten deskarga sistema sinpleak bultzatuz; (3)mundu mailako plazaratze bateratuak egitea, honek pirateria itoko bailuke, zain egotea gustuko ez dutenek desiratzen dutena eskuratu ahalko baitzuten, AEBetako kopia original hori legez kanpo jaitsi beharrean; (4)arrazoizko preziotan salgai jartzea, ez baita ulergarria herrialde desberdinen artean ematen diren prezioen arteko aldeak edo zinematik pasa den pelikulagatik eskatzen diren gehiegikeriak DVD edo Blu-Ray formatuetan; (5)edozein gailutan ibiltzea, zailtasun tekniko nabarmenagoak baititu kopia babeste sistema eraginkor bat aurkitzeak, euskarri guztientzat eskuragarri jartzeak baino, bidenabar.

Hitzok zuzenak eta garbi askoak dira; gehiengoa atxikitzeko bezalakoak. Orain bakoitzari dagokio erabakitzea nori interesa dakiokeen eredu berri honetara igarotzea, eta nori ez. Erosleak, garbi izango du aukera beden.

Mega, hobekuntzaz jositako hodeiko zerbitzu berria

Esan bezala, Mega heltzear dago eta besapean hainbat berrikuntza dakartza hodeiko zerbitzuak. Deigarrienak aipatzearren, pribatutasun sistemari eta datu ostalaritza sistema berritzaileari dagozkienak aipatu daitezke. Lehendabizikoari dagokionez, erabiltzaile bakoitzak sarean gordeko duen informazioa gako pribatu batez zifratuta joango da, eta enpresak berak ere ez duenez edukiko ahalmenik mekanismo hori irauli eta gordetzen dena zer den jakiteko, arazo legalez libratzen da Mega. Bestela, erabiltzaileen pribatutasunaren gaineko nazioarteko legea apurtuko lukete; mugimendu azkarra da beraz. Besteari dagokionez, hodeiko sistema osatzen duten zerbitzariak munduan barrena banatutako kopietan egongo dira, eta horrek Mega behin-behinean istea eragotzi edo zailtasun gainjarria ekarriko luke. Beste fitxategi partekatze sistemen aurrean balio erantsi bezala gainera, doako kontuak 50GB-eko espazioa eskainiko duela iragarri dute.

Ezer gutxi esan daiteke gehiago, martxan ikusi arte. Googe Drive, Microsoft SkyDrive, Dropbox, Ubuntu One edo Box hodeiko disko zerbitzuekin lehiatuko den Mega-ren weba ondorengoa da: http://mega.co.nz.

Euskaratzen laguntzeko deia

Urte hasieran egin zuen deia -beste behin ere- bere Twitter kontutik Kim Dotcom-ek, itzultzaileen laguntza eskatuz, Mega falta zitzaizkion hizkuntzetan ere eskuragarri jartzeko asmotan. Litekeena da beraz, dagoeneko lana aurreratuta egon arren, oraindik ere laguntza behar izatea egitasmo honetan; esan bezala, Megabox irteteko hilabeteak falta baitira. Interesatuek helbide honetara idatzi dezakete laguntzeko:
bidali emaila.

Aza, 15
2012
Amazon, Internet, Segurtasuna

Sareko erosketen segurtasuna

Asko dira dagoeneko Interneten Gabonetarako opariak begiratzen hasi direnak. Sareko aukera hedatuz joan da, jendearen hasierako beldurrak eta tabuak galduz joan diren heinean. Orain, sarean aukera zabal eta kontrastagarria ikusten dute kontsumitzaileek; eta ordenagailuko sagua aholkulari bakartzat hartuta, klik hots batean betetzen dute erosketen saski birtuala. Honela, sarean egiten diren transakzio gehienetan arazorik izaten ez bada ere, badira arrisku batzuk, eta horrexegatik aholku lagungarriak jarraitzeko beharra ere izaten da.

Urrutiko intxaurrak hamalau, gerturatu eta lau

Esaera zaharrak hala dio, eta ez da txarra hasteko eta behin, produktu bateko prezioa beste tokietan saltzen diren antzerako produktuekin alderatzea. Prezioan alde handia badago, kontuz ibili; ikertu saltzailea eta galdetu produktua zer egoeratan dagoen.

Ez dago soberan ezta ere, saltzailea ezezaguna bada honako hau ikertzea: merkatari bati erosten zaion lehen aldia bada, ikertu aldez aurretik, benetakoa den egiaztatzeko. Adibidez, weba arakatu daiteke saltzaile horri gauzak erosi dizkioten beste pertsona batzuen iruzkinak irakurrita. Horretaz gain, merkatari fidagarri orok transakzioaren inguruko galderaren bat edo arazoren bat dagoenerako, erabili beharreko kontaktu-informazioa eman beharko luke nonbait. Edonola dela ere, ez da gomendatzen goitik behera aztertu ez den saltzaile bati dirurik bidaltzerik; erne ibili web orrialde faltsuen erasoak edo phishing saiakerak antzemateko.

Aipatu guztiarekin bat, hizki txikia irakurtzeko astia hartzea beharrezkoa da, bidalketan nahiz itzulpenean (behar izatekotan) sorpresarik ez eramateko: erosi aurretik, ezagutu saltzailearen bidalketa-berme eta itzulketa-gidalerroak. Saltoki gehienek ematen dute aukera paketea bidaltzeko bitartekaria hautatzeko; hemen ere buru-belarri ibili, desberdintasun handiak izan ohi baitira entrega epeetan, eta batez ere prezioetan. Gainera beharra dute erositakoaren jarraipena egiteko zenbaki bat eskuragarri jartzera; nahi duenak erositako horren uneoroko kokapena izan dezan.

Bukatzeko, gustura geratu ez den horrek jakin behar du webgune batzuek diru guztia itzultzeko aukera eskaintzen dutela, beste batzuek itzulketa-kostuak kargatu eta dendarako kupoiak baino ez dituzte emango.

Erosleak babesteko neurriak dituzten ordainketa-metodoak

Kontuz itxurazko fakturekin: esaterako, duela gutxi auto-erosketetan itxurazko fakturak erabiltzen zituzten iruzurtien kasuak zabaldu ziren. Kasu horietan, dirua igortzeko, banku-transferentzia egiteko edo posta arruntaren bidez (Correos, Western Union, etab.) ordaintzeko eskatzen zuten iruzurgileek.

Erabili beti babesa ziurtatzen duten ordainketa-metodoak: adibidez, kreditu-txartelen enpresek interneten erosketak egin dituztenak babesten dituzte; eta hauen erantzukizuna beregain hartu ohi dute iruzur-kasuetan.

Ziurtagiridun webgune seguruak

Halaber, aipatu puntura iritsi aurretik, Internetek badu modurik kreditu-txartelaren datuak bidean lapurtzen ez direla bermatzeko. Transferitu behar den informazioa garrantzitsua denean edo webgunearen identitatea bermatu behar denean, ezinbestekoa da webgune horren eta nabigatzailearen arteko komunikazioa enkriptatzea. Horretarako asmatu zen SSL (Secure Socket Layer) protokoloa. Teknologia hau darabilten lekuak ohiko http bidez hasi beharrean, https darabilte. Hori gabe, gerta daiteke beste muturrean espero dena ez egotea, edo komunikazioa tartean antzeman eta datuak lapurtzea.

PayPal, edo lineako ordainketa zerbitzu segurua

eBay eskaintza bidezko salmenten guneari esker zabaldu zen ordaintzeko aukera gehigarri gisa. PayPalen arrakastaren atzean bi gako daude: erosotasuna eta segurtasuna. Izan ere, behin erregistratu ostean, nahikoa izango da posta helbide elektronikoa eta pasahitz sendo bat bertako erabiltzaileen artean diru transferentziak egiteko. Eta eroslearentzat daukan babes politikari esker, jasotakoa iristen ez bada edo ez badator bat saltzaileak deskribatutakoarekin, dirua itzultzen die PayPalek.

Egun, geroz eta gune gehiagok eskaintzen dute ordaintzeko metodo bezala, erosleentzat erakargarri den jakitun. Gune ofiziala: https://www.paypal.com/.

Urr, 25
2012
Aplikazioak, Apple, Internet, Sareak, Segurtasuna

WiFia, saguaren eta katuaren istorioa

Ikerketa batean azaldu denez, azken belaunaldiko telefono jabeen %99 noizbait saiatu da kalean doako wifi sarbide bat aurkitzen. Are gehiago, Erresuma Batuan, erabiltzaileen erdiak norbaiten seinalera konektatzen saiatu omen dira; eta gainera, horietako bi herenek zilegi dela deritzote. Horrelako datuen aurrean, ez da arraroa pentsatzea norberari ere gertatu zaiola horrelakorik; batez ere, babes gutxi izanez gero.

Seinaleak identifikatzea izan ohi da lehen pausoa. Eguneko puntako orduetan konexioaren abiadura moteltzen bada, telesaila deskargatzen ari den bizilagunari bota dakioke errua; edo kablerik gabeko etxeko gailu guztiak itzalita ere routerraren wifi seinaleak keinuak egiten jarraitzen badu, usaindu daiteke zerbaiten zantzua.

Lapurra harrapatzen

Badago norbait konexioa lapurtzen ari dela ziurtatzeko modu erraz bat: programa bat instalatuz gero, sakelakoan edo baita ordenagailuan ere, etxeko sarera konektatutako gailuak erregistra daitezke. Hainbat programak dute zerbitzu hori doan: smartphone-en kasuan, badira programak Android euskarridunentzat (Fing, Network Discovery, Net Scan), zein iOS sistemadun gailuentzat (Fing, IP Network Scanner, iNet); mahai gaineko ordenagailuentzat, berriz, hainbat euskarritan bertsioak dituzten ondorengo programak: Angry IP Scanner eta Wireshark aipa daitezke.

Behin programa eskuratuta, zein aparatu konektatuta dauden begiratu besterik ez dago. Egon behar liratekeenak baino gehiago badaude, nahi ez dugun gonbidatu bat dagoen seinale izango da.

Routerreko ezarpenak

Aurreko programekin une horretan konektatuta daudenak bakarrik harrapa daitezke. Konektatu diren gailu guztien berri edukitzeko, berriz, routerrean bertan dagoen erregistroa begiratu behar da. Informazio hori eskuratzeko, router barnean sartu beharra dago. Nabigatzailearekin egiten da: orokorrean, nahikoa da 192.168.1.1 idaztea helbideen lekuan —Euskalteleko routerretan 192.168.100.1 izan ohi da— eta erabiltzaile izena eta pasahitza idaztea. Normalean 1234 izan ohi dira biak. Hala ere, datu horiek guztiak norbere ostalariari galdetu daitezke, edo Interneten bilatu modeloaren arabera lehentasunezkoak direnak.

Inor ez dadila urduritu, routerraren helbidea jakiteko beste biderik ere bada eta. Horrela, mahai gaineko Windows darabiltenek, Hasiera menura joan eta Exekutatu atalean cmd idatziz aterako zaien terminalean ipconfig/all sartu beharko dute. Atebide lehenetsia atalaren eskuinean agertzen dena izango da routerraren helbidea. Horrekin batera, MAC helbidea ere agertuko da, aurrerago azalduko dena. Linux bertsioren bat darabiltenek, terminala ireki eta route -n eginda jakin ahalko dute helbidea, Gateway zutabeko azken lerroari begiratuta. Mac ordenagailuetan eta Android eta iPhone telefonoen bitartez ere lor daiteke informazio hori.

Behin routerraren barruan sartuta, gonbidaturik dagoenaren azken proba lortu ahalko da, eta bide batez, kaleratu. Erregistroaren izena log izan ohi da, eta bertan begiratu besterik ez dago azkenaldian wifi routerrera konektatu diren gailuen zerrenda osoa eskuratzeko, horiei banatu dien IP eta MAC helbidearekin batera. Behin horra iritsita, buruan eduki beharrekoa da datu horiek zer adierazten duten. Badira bi aste Zibergelan IP helbideei buruz hitz egin zela: http://zibergela.bitarlan.net/2012/10/11/trantsizio-isila-interneten/.

Gogoratu IP helbideak alda daitezkeela, eta hortaz, ezingo dela hortik harrapatu wifi lapurra. MAC helbidea, ordea, gailu bakoitzean bakarra da, gailuaren izena adierazten baitu sarean. Gailuaren sareko ezarpenetan erraz aurki daiteke.

Ondoren, aukerak anitz dira: norbere MAC helbideak ez direnak kaleratu ere egin ditzakegu; edo routerrean —bakarrik— konektatu nahi ditugun gailuen MAC helbideak erregistratu, barruan nahi ez diren gonbidatuak egotziz.

Wifia babesteko gomendioak

Esan bezala, behin routerrera sartuta, hor aurki daiteke aginte osoa konexio propioari segurtasun maila sendo bat emateko. Metodo gaindiezinik ez dagoela esan daiteke, baina egia da ezer egiten ez bada errazago uzten dela sarbidea. Kontua ez da, gainera, inorekin partekatu nahi ez izatearen pentsaera berekoia dagoela seinalea babestearen atzean. Datu pertsonalak ere babesten dira modu horretan. Esaterako, partekatutako fitxategiak, bisitatutako webguneak eta beste hainbat informaziotarako sarbidea ere babesten da.

Wifi konexioa kuxkuxeroengandik babesteko, honako gomendioak jarraitzea da onena: pasahitz seguru bat jarri, zifratzea WPA eran jarri WEP eran jarri ordez, lehen aipatutako MAC bidezko iragazkia ezarri, gailu bakoitzari lehentasunezko IP helbideak ezarri menutik eta wifi routerra ikusezin bihurtu, horretarako aukera zanpatuta.

1 2 3 4 5 … 8