Mai, 23
2012
Hardware, kontzeptuak, Segurtasuna

Fitxategiak nola berreskuratu eta ezabatu

Ordenagailuek, normalean, disko gogorrak erabiltzen dituzte sistema eragilea eta gure datuak fitxategi gisa bertan gordetzeko. Gure datuak bertan sortu eta ezabatzen ditugu, eta, batzuetan, ezabatu edo hondatutakoa berriz berreskuratzeko premian izaten gara. Segurtasun arrazoiak medio, ezabatutako informazioa betirako ezabatzea interesatu dakiguke, berriz ere informazio hori ez dadin berreskuratu. Aukera horiek guztiak hartuko ditugu hizpide, eta gauzak hobeto ulertzeko, disko gogorrak zer diren eta nola funtzionatzen duten azalduko dugu lehenik eta behin.

Zer da disko gogor bat?

Disko gogorrak 1950eko hamarkadan asmatutako gailuak dira. Hasiera batean, 20 hazbeteko diametroko disko handiak ziren, eta megabyte gutxi batzuk gordetzeko gai ziren. Disko finko bataiatu baziren ere, disko gogor izendatu ziren segituan, garai hartan erabiltzen ziren disko flexible edo floppyetatik bereizteko. Disko gogorrek euskarri magnetiko bat erabiltzen dute datu digitalak (bat eta zero oinarri dutenak) bertan grabatu eta irakurriak izan daitezen. Disko gogorrak kanpotik begiratuta, kaxa metaliko baten antza dute, eta barruan, ardatz batean jiraka dabiltzan hainbat plater edo disko aurkituko ditugu. Plater bakoitzaren bi aldeek buru bana dute, bertan informazioa idatzi eta irakurtzeko.

Disko gogorrak badira ere ordenagailuetan gehien erabiltzen diren biltegi sistemak, ez dira bakarrak. Gaur egun, disko solidoak (SSD) esaten zaien biltegiak gero eta gehiago ikusten dira. Ez dute disko gogorren egitura mekanikorik: ez plater eta ez bururik. Horren ordez, flash memoriak erabiltzen dituzte: azkarragoak, isilagoak eta energia gutxiago behar dute, baina oraindik ere, disko gogorrak baino garestiago dira. SSD biltegi horiek bigarren biltegi gisa erabiltzen ditugu sarri, USB disko edo flash memoria esaten zaie jendartean, eta gure fitxategiak bertan sartzen ditugu batetik bestera eraman eta partekatzeko.

Gure ordenagailuek diskoa erabili ahal izateko, diskoari egitura jakin bat eman behar zaio: partizioak sortu eta formateatu egin behar da. Disko osoa partiziotan banatzen da, eta partizio bakoitzean fitxategi sistema bat ezartzen da. Disko gogor batean hainbat partizio baditugu, ordenagailu horretan horrenbeste sistema eragile instalatzea posible izango da. Sistema eragile bakoitzak partizio bat erabiliko du, eta ordenagailua pizten dugunean bat edo beste aukeratzeko modua izango dugu. Fitxategi sistemari dagokionez, hainbat daude eta sistema eragile bakoitzak fitxategi sistema jakin batzuk erabil ditzake. Fitxategi sistemaren eginbeharra da diskoan gordeko diren fitxategiak modu egokian antolatzea. Ezagunak dira Microsoft Windows sistema eragileak urtetan erabili dituen FAT edo NTFS fitxategi sistemak, eta nola izaten duten bertan gordetako informazioa desfragmentatzeko beharra (zatitua dagoena berriz batzeko). Fitxategi sistemek fitxategi bat gordetzerakoan ez dute betiere dena modu jarraian gordetzen; diskoan libre dauden gelaxkak betetzen joaten direnez, informazioa zatitu egiten dela esaten da. Zatiketa handitzen den heinean, fitxategi sistema batzuen errendimenduak (FAT adibidez) behera egiten du, eta hortik dator fitxategi sistemaren zatiketa gutxitu edo desfragmentatzeko beharra.

Fitxategiak antolatzeko, fitxategi sistemek aurkibide batzuk erabiltzen dituzte: partizio taulak, eta bertan, besteak beste, fitxategi bakoitzaren hasiera non dagoen gordetzen da. Hori horrela izanik, fitxategi bat ezabatzeko, fitxategi sistemak partizio tauletik kendu besterik ez du egiten. Ezabatutako fitxategia propio ez denez ezabatzen, nahi gabe ezabatu dugun fitxategi hori berreskuratzeko aukera egon daiteke. Zerbait ezabatu ondoren hainbat fitxategi sortu baditugu, agian fitxategi sistemak ezabatutako fitxategiak erabiltzen zuen kokapen fisikoak (ezabatzean libre gelditu dena) gainidatzi egin ditu eta berreskurapena ezinezkoa izango da. Horregatik, nahi gabe zerbait ezabatzen dugunean, garrantzitsua da disko horretan istripua izan eta ondoren ahal den gauzarik gutxien sartzea. Sistema eragile batzuek, nahigabeko ezabaketa horiek desegiteko, ezabatutako elementuen karpetak sortzen dituzte.

Fitxategiak berreskuratzen

Jakina da informazioa ez galtzeko, gure datuen babeskopiak egitea komeni dela. Hainbat babeskopia sistema ditugu eskura, eta azken bolada honetan, sarean kokatzen diren biltegi zerbitzu horiek erabiliz (Dropbox modukoak), gure datuen babeskopiak izatea gero eta errazagoa da. Babeskopiarik ez badugu eta fitxategiren bat berreskuratu nahi badugu, honako aplikazio hauek erabil ditzakegu Microsoft Windows familiako sistema eragileetan: eSupport Undelete Plus, MiniTool Power Data Recovery, PhotoRec, Glary Undelete edo DiskDigger. Aplikazio horiek guztiek, diskoa arakatzen dute, eta partizio tauletatik desagertu diren fitxategiak atzematen dituzte. Linux sistementzat ere badaude horrelako aplikazioak: TeskDisk edo PhotoRec adibidez.

Fitxategiak erabat ezabatzen

Ziurtasun edo pribatutasun arrazoiak direla medio ezabatutako fitxategia erabat ezabatu eta ondorengo berreskurapena ekiditeko, aipatu partizio taulatik ezabatzeaz gain, fitxategiak diskoan gordetako datu digitalak erabat gainidatzi egin behar dira; zeroz bete ezagutzen dena. Hardwipe da Windows sistema eragilean erabil dezakegun aplikazio bat. Linux moduko sistemetan, hainbat kontsola-komando eskaintzen zaizkigu fitxategi ezabaketa erabatekoak egiteko: srm, wipe edo shred.

Mai, 09
2012
Ubuntu

Ubunturen 12.04 bertsioa kaleratu dute

Prest dago jada Ubunturen azken bertsioa, Precise Pangolin bataiatu duten LTS bertsioa (bi urtez behin plazaratu eta bost urteko sostengua jasotzen duen bertsioa).

Berrikuntza nagusiak Unity-n daude, Ubunturen mahaigaina kudeatzen duen horretan. Canonical enpresak sistemaren era-bilgarritasuna hobetu nahi izan du, eta, horretarako, HUD deritzon tresna txertatu diote Unityri.

HUD erabiltzeko, ALT tekla sakatu, eta agertzen den testu kaxan atzitu nahi dugun aplikazio edo konfigurazio elementuaren izena idazten hasi ahala, HUDk proposamenak egingo dizkigu. Horrekin, aplikazioak bilatzeko orduan menu nabigazioa saihestu nahi dute. OS X sisteman erabiltzen den Quicksilver edo Windowseko Launchy-ren antzekoa da.

Bertsio honek ez dakar beste bertsio batzuetako aldaketa sakonik, Unityren agerpenak ekarri zuen bezalakorik; baina, haren sostengu luzea dela eta, gomendagarria da instalatzea aurreko bertsioren bat darabilen edonorentzat.

Mai, 09
2012
Internet, Pribatutasuna

Ingeniaritza soziala, gure pribatutasunaren etsai

Segurtasun informatikoaren esparruan, ingeniaritza sozialari buruz hauxe dio Wikipediak: ingeniaritza soziala erabiltzaileak manipulatuz isilpeko informazioa eskuratzean datza. Ingeniari sozialak Internet edo telefonoa erabiltzen du biktima engainatzeko eta, ondorioz, isilpeko informazioa lortzeko (pasahitzak, kontu korronte gakoak…) edo hark legez kanpoko zerbait egin dezan lortzeko.

Segurtasun informatikoari dagokionez, punturik ahulena erabiltzaileak direla esan ohi da. Hori dela eta, askotan erasorik errazena ere ingeniaritza soziala izan ohi da.

Interneten segurtasunaz ari garenean, garbi dugun gauza da ezer eta inor ez dagoela erabat salbu. Antibirus eraginkorrena izanda, ederto konfiguratutako suhesi bat erabiliz edo gure kontuetako pasahitzetan kate luze eta korapilatsuak erabilita ere, erabiltzaile gisa, gu gara segurtasun katean kate-mailarik ahulena.

Sistemei erasotzeko asmoarekin, gizakion ahulezia aprobetxatzen du ingeniari sozialak, eta, horretarako, hainbat teknika erabiltzen ditu. Ingeniaritza soziala arte bat dela ere esan daiteke; iruzurra eta nahasketa tresna gisa erabiltzen dituen ahalegina, hain zuzen ere.

Pirata informatikoek sistemetako softwarearen ahuleziak aprobetxatzen dituzten bezala, badira pertsonak limurtu eta maneiatzen trebeak direnak, eta gizakion ahuleziak aprobetxatuz, hainbat sistematarako sarbideak lortzen dituzte: sare sozialetako kontuak, posta elektroniko kontuak, kreditu txartelen zenbakiak eta, orokorrean, pribatua izan daitekeen edozein informazio.

Kevin Mitnick da ingeniari sozial ezagunenetako bat, eta, haren aburuz, ingeniaritza sozialaren ardatz nagusiak gizakiok ditugun lau joeratan oinarritzen dira: denok dugun laguntzeko joera, besteengan konfiantza izateko joera, ezetz esatea ez zaigula gustatzen, eta denoi laudatuak izatea gustatzen zaigula. Kevin Mitnicken bizitzan oinarritutako pelikula da Takedown, eta horretan, ingeniaritza sozialean erabiltzen diren hainbat teknika erakusten dira.

Eraso horiei aurre egiteko modurik eraginkorrena prebentzioa eta ezagutza direnez, hurrengo lerroetan, gure datuak eskuratzeko erabiltzen diren zenbait metodo azalduko ditugu: phishing, vishing eta baiting.

‘Phishing’

Phishing-a ingeniaritza sozialak gehien erabiltzen duen eraso modua dugu. Phishing erabile- ra ohikoena iruzur egiteko posta elektronikoa baliatzen duena da.

Horrelako eraso bat egiteko, normalean, biktima nahastuko duen Interneteko domeinu baten jabe egiten da erasotzailea. Adibidez, banketxe baten URL edo helbidearen antzekoa den beste helbide baten jabe egingo da erasotzailea, eta biktimak antzeko helbide horretara sartzera gonbidatuko ditu, aitzakiaren bat erabiliz. Antzeko helbide horretan, banketxearen orrien itxura berdina duen orri bat ikusiko du erasandako pertsonak, eta oharkabean, bere erabiltzaile izena eta pasahitzak sartuko ditu eta gure erasotzaileak erabiltzailearen datu pribatuak eskuratuko ditu.

Horrelako eraso saioak ugariak dira. Hainbat mezu elektroniko jasotzen ditugu, gehienbat bezero ez garen ustezko banketxeenak, eta haietan guztietan, gure erabiltzaile izena eta pasahitzak sartzeko eskatzen zaigu, egiaztatu behar direlako aitzakiarekin.

Zorionez, phishing-a atzemateko metodorik errazena ere bada, eta gehienetan, erabiltzen ditugun posta zerbitzuak iruzur mezu horiek iragazteko trebe izaten dira. Dena den, kontuan izan behar dugu, banketxeek behin eta berriro gogorarazten diguten bezala, ez digutela sekula bidaliko posta elektroniko bidez gure sarbideak egiaztatzeko eskakizunik.

‘Vishing’

Vishing izenekoa phishing-aren antzekoa da; helburua bera izanik, posta elektronikoa eta webgune faltsu bat erabili beharrean, telefono dei bat erabiltzen da.

Vishing modu arruntena hau da. Biktimak dei automatiza- tu bat jasotzen du, eta adieraz- ten zaio bere kreditu txartela berraktibatzeko telefono zenbaki batera deitu behar duela. Telefono dei bat jaso beharrean, posta elektronikoko mezu bat ere jaso daiteke, eta telefono zenbaki batera deitzeko gonbita egiten zaio.

Telefono deiari edo posta mezuari jaramon egiten dion pertsonak, jaso duen telefono zenbakira deitu, eta makina baten erantzuna jasoko du normalean, eta kreditu txartelaren datuak eskatuko dizkio.

Inkesta edo lortutako sari baten aitzakiarekin ere, erasotzaile batek gure datu pribatuak lortzeko hainbat galdera egin ahal dizkigu.

‘Baiting’

Metodo honek gizakiok dugun ahultasun edo bertuterik handienetako bat aprobetxatzen du: jakin-mina. Erasotzaile batek, nahita, USB giltza edo CD moduko disko bat utz dezake edozein izkinatan norbaitek aurki dezan. Gailua aurkitzen duen pertsonak ordenagailura konektatzen badu, gailu horretan dagoen software gaizto batek ordenagailua kutsa dezake, gure komunikazioak zelatatuko dituen programa ezkutu bat instalatuz.

Eguneratutako antibirus bat izatea baiting-aren kontrako neurri eraginkorra izan badaiteke ere, kontu handia izan behar da jatorri zalantzagarria duen edozein gailu ordenagailura konektatzeko orduan.

1 2 3 4 … 21