Mar, 10
2011
GNU/Linux, Ubuntu

Ubuntu probatzen

virtualizationWindows edo Mac OS X erabiltzaile batzuk, software libreak eskaintzen dituen sistema eragileak probatzeko gogoa badute ere, askotan ez zaie erraza suertatzen erabiltzen duten ordenagailuan sistema berriari aukera bat ematea. Ez dugu konplikazio handitan sartu nahi, eta are gutxiago, erabiltzen dugun ordenagailuan ditugun fitxategi eta datuak galdu nahi. Ondorengo lerroetan, sistema eragile berri bat probatzeko zenbait aukera aurkeztuko ditugu, eta bereziki, birtualizazioan sakonduko dugu.

Sistema eragile berri bat probatzeko aukera ezberdinak

Erabiltzaile batek dituen aukera ezberdinak aipatu baino lehen, hasierako egoera bat deskribatuko dugu: erabiltzaileak Windows edo Mac OS X sistema eragilea darabil bere ordenagailuan eta GNU/Linux oinarritzat duen sistema eragile bat probatu nahi du, esaterako, jende artean ezagunenetako izan daitekeen Ubuntu distribuzio edo banaketa.

LiveCD bezala ezagutzen den CD disko bat erabiltzea da aurkeztuko dugun lehen aukera. Gure ordenagailuan CD bat sartu eta ordenagailua berrabiaraziko dugu. Disko gogorrean instalatua dagoen sistema eragilearen ordez, LiveCDak dakarren sistema eragilea kargatuko du ordenagailuak. Disko gogorra ez du ukitu ere egingo sistema eragile berriak, lan guztia ordenagailuaren RAM memoria erabiliz egingo baitu; ondorioz, ez dugu inongo daturik galtzeko arriskurik. Ubuntu instalatzeko eskaintzen diren aukera gehienak, LiveCD bezala funtzionatu dezakete. Ubunturen deskarga orritik, disko irudi bat jaitsi beharko dugu eta ondoren, CD disko batean grabatu. http://www.ubuntu.com/desktop/get-ubuntu/download helbidera joan eta bertan eskaintzen diren azalpenak pausuz-pausu jarraituta, LiveCDa sortzea lortuko dugu.

LiveCD bat erabiliz, probatu nahi dugun sistemaren itxura eta funtzionalitatea ezagutzeko modu erraza da, eta bide batez, gure ordenagailuaren hardwarea sistema eragile berriarekin bateragarria den baieztatzeko aukera izango dugu. Kontuan hartu behar da, disko gogorrean instalatua egongo balitz baino askoz ere mantsoago ibiliko dela probatzen gabiltzan sistema, etengabe CDtik datuak irakurtzeko beharra baitu. CD baten ordez ere, USB giltza bat erabili daiteke.

Eskura dugun beste aukera bat, dual-boot edo abio-bikoitza bezala ezagutzen den aukera da. Ohiko sistema eragileaz gain, beste sistema eragile bat instalatuko da gure ordenagailuan. Ordenagailua piztean, martxan jarri nahi den sistema eragilea hautatzeko aukera izango delarik. Hau egiteko, gure ordenagailuan lekua egin behar zaio sistema eragile berriari, beste disko unitate bat erosi eta bertan instalatuz, edo dugun diskoan, libre dagoen zati bat sistema berriarentzat eskainiz, teknikoki ezagutzen den bezala, partizio berri bat sortuz. Hau egiteko, informatika ezagutza minimo batzuk behar dira, disko berri bat instalatu edo jada badugun batean partizio berri bat sortzea ez delako ezer gutxi jakinda egin daitekeen zerbait.

Gure adibidera bueltatuz, LiveCDa probatu ondoren, Ubuntu instalatzea erabakitzen badugu, LiveCDa martxan jarri eta mahai-gain edo eskritorioan eskaintzen zaigun instalazio-ikonoan klik eginda, instalazio prozesuak berak, partizio berri bat sortu eta Ubuntu bertan instalatzeko aukera emango digu. Instalazioa amaitu eta gero, ordenagailua piztean, instalatuak dauden sistema eragile zerrenda erakutsiko zaigu eta nahi duguna martxan jartzeko aukera izango dugu. Gure disko gogorrekin jolasten hasi baino lehen, edozein datu-galtze saiheste aldera, gomendagarria da datuen babes-kopia bat egitea.

Birtualizazioa

Abio bikoitzak dituen zailtasun eta arriskuak saihestu nahi baditugu, birtualizazioa aukera hona izan daiteke. Birtualizazioa erabiliz, gure ordenagailuak darabilen sistema eragilearen gainean, beste makina bat instalatzeko aukera izango dugu (makina birtuala), hau da, gure Windows edo Mac OS X gainean, Ubuntu instalatuko dugu.
Birtualizazioa, software batek eskaintzen duen zerbitzua da, eta zerbitzu honek, bere gainean abiaraziko diren makina birtualei, hardware batek eskaintzen dituen oinarrizko zerbitzuak eskainiko dizkie software bidez: disko biltegi zerbitzua, sare zerbitzua, RAM edo memoria zerbitzua eta abar.

Birtualizazio softwarean ere, aplikazio libreak zein jabedunak ditugu eskura. Vmware da software jabedunean dagoen aukerarik ezagunena, eta lizentzia libreak dituztenen artean, Xen edo VirtualBox dira ezagunenak.

VirtualBox bezalako software instalatu eta gero, posible izango dugu, gure oinarrizko sistema eragilearen gainean, Ubuntu instalatzea. VirtualBox berak eskaintzen duen morroi bat erabiliz, sistema eragileak disko moduan erabiliko duen fitxategi bat sortuko da eta gure Windows edo Mac OS X-ek sistema berriari eskainiko dizkion baliabidean zehaztuko dira (zenbat RAM, zenbat prozesadore, audio euskarriak eta abar).

Birtualizazioak hainbat abantaila eskaintzen ditu. Esaterako, sistema berriarentzat disko gogor moduan sortzen den fitxategia, behar ahala handituz joan daiteke automatikoki. Abio-bikoitza bezala aurkeztu dugun metodoan ez bezala, ez dago zertan makina bat itzali behar bestea martxan jarri ahal izateko eta sortu dugun makina birtuala pikutara bidali nahi badugu, fitxategi bakar bat ezabatzea nahikoa da. Sistema eragile oso bat fitxategi batean dugunez, fitxategi hau hartu eta beste makina batean ere martxan jarri dezakegu. Azkenik, gure Ubuntu sistemarekin lan egitez amaitu dugunean, ez dugu zertan Ubuntu sistema eragilea “itzali” beharrik; VirtualBox-ek Ubunturen egoera grabatu dezake, gero, utzi dugun bezala berriz ere martxan jartzeko.

Zenbait desabantaila ere baditu birtualizazioak. Ubuntu makina airoso ibiltzeko, gutxienez 512Mb RAM eskaini beharko zaizkio, beraz, oinarrizko sistema RAMez ondo ornitua egon beharko da, 1GB RAM gutxienez. Ubuntu martxan jartzeko, oinarrizko sistema eragilea jarri beharko dugu martxan, eta gero, Ubuntu martxan jarri, beraz, denbora gehiago beharko dugu.

Ots, 21
2011
Hardware, Microsoft, Mugikorrak

Nokia eta Microsoften arteko ezkontza

Gauza jakina da Nokia enpresa finlandiarrak garai txarrak bizi dituela. Oinarrizko telefono mugikorren artean errege bada ere, smartphone bezala ezagutzen diren goi mailako mugikorretan bere presentzia asko jaitsi da azken urte hautan. Bi izan dira gailendu zaizkion enpresa edo plataformak: batetik Appleren iphone eta bestetik Googlek abian jarri zuen Android sistema eragilea.

Bi kasu hauetan, Apple eta Googlek, euren plataformetan erabili ahal diren programak sortuko dituzten programatzaileen arreta lortu dute, eta ondorioz, bi plataforma hauetan, aplikazio andana dugu eskura. Nokia ere saiatu da ere bere MeeGo sistema eragile propioa plazaratzen, baina ez du oraindik arrakasta handirik lortu.

Merkatutik alboratua ikusita, Nokiak Microsoftekin akordioa egin du eta bere smartphoneetan, Windows phone 7 sistema eragilea sartuko du hemendik aurrera, oraindik ez bada ere plazaratu ezaugarri hauek dituen gailurik.

Ots, 21
2011
Aplikazioak, Euskara, lizentzia libreak, Software Librea

Mapak sarean erabilgarri

openstreetmap_cartoonAspalditik dator gizasemeak bere ingurua mapa batean irudikatzeko zaletasuna. Ptlomeo greziarra izan zen kristo ondorengo bigarren mendean bere aurrekari izandako guztien jakintza batu eta koordenatuak meridiano eta paraleloen bidez adierazteko oinarriak ezarri zituena. Ptlomeok, Aristoteles eta Hiparkoren lanak baliatu zituen: Aristotelesek ekuatorearekiko inklinazio angelua neurtu zuen eta Hiparkok, mundua bezalako esfera bat, bi dimentsiotako plano batean irudikatzeko oinarri matematikoak ezarri zituen kristo aurreko bigarren mendean, hau da, lehen proiekzio kartografikoa egin zuen.

Mapen garapena, teknologian emandako aurrerapenarekin dago estuki lotua. Mapagintzak erdi aroan bizi izan zuen aurrerakada handiena, iparrorratz eta koadrantearen asmakizunarekin batera. Asmakizun berri hauekin, eguzki zein artizarrarekiko angelua neurtzea posiblea izan zen, eta horrela, mundu azalean, puntu baten kokapena zehaztea posible bilakatu zen.

Hogeigarren mendean, lehen gerrate mundialean, hegazkinak erabiltzen hasi ziren mapak egiteko, bertatik ateratako argazkiak erabiliz, ortoargazkiak bezala ezagutzen direnak. Bigarren gerrate mundialean erabat zabaldu zen hegazkinen erabilpena mapak egiteko orduan. Sateliteen erabilpenari dagokionez, 1966 urtean, Estatu Batuek Pageos izeneko satelitea espazioratu zuten lurrazalaren ikerketa geodesikoak egiteko, oraingoan ere, bereizmen handiko argazkiak erabiliz.

Mapak, nabigatzaileak eta erabilpen lizentziak

Ez da denbora asko, gure kotxeetan nabigatzaile izenarekin ezagutzen ditugun aparatuak agertu direla. Funtzionamendu erraza dute: nora joan nahi dugun adierazi eta gailuak proposatutako bidea jarraitu besterik ez dugu. Baina, nork egiten ditu nabigatzaile hauek erabiltzen dituzten mapak? Bi enpresa dira nagusiki mapa hauen egile: Teleatlas eta navteq. Lehena Tomtom enpresa ezagunak erosia 2007an eta bigarrena Nokia enpresa finlandiarrarena. Nabigatzaile hauek, GPS sistema bidez gure ibilgailuaren posizioa irakurtzen dute, mapan kokatu eta helburu dugun punturantz bideratzen gaituzte.

Nabigatzaileok erosten ditugunean, aparatuak izan ditzakeen mapak erabiltzeko eskubidea lortzen dugu eta inondik inora ez datuok berrerabiltzeko eskubidea. Gure udaletxe askotan ere horrelako zerbait gertatzen da. Enpresa bati mapa bat egiteko eskatuta, inor ez bada lizentzia kontuaz arduratzen, udaletxeak eskatutako mapa jasoko du, baina datuen jabetza, enpresarena izango da. Udaletxe horrek mapa hornitzailez aldatu nahi balu, ezin izango lituzke lehen enpresak erabilitako datuak lortu eta bigarren enpresa horri eman.

Google, Yahoo eta horrelako enpresak, datu geografikoak eskuratu eta erabiltzaileon eskura, hainbat aplikazio jarri dituzte. Erraza da gaur egun interneten sartu eta leku baten helbidea mapa batean irudikatzea, gure herriaren satelite-argazkia ikustea edo norabait joan nahi dugunean, hartu beharreko bidea zein den jakitea. Datu geografikoen erabilera eta irudikatzea ere aplikazio informatikoen programatzaileen esku jarri dute. Gure herriko mugarrien kokapena irudikatu nahi badut, Googlek eskaintzen duen plataforma erabili dezaket. Oraingoan ere, erabilpen baimena da enpresa hauek eskaintzen dutena, baina datuotan aldaketaren bat egin nahi bada, ateak itxita daude. Mashup bezala ezagutzen dira aplikazio hauek, eta gurean, Tagzania izan daiteke ezagunenetako bat.

OpenStreetMap

Datu geografiko askeak eskaintzeko asmoarekin sortu zuen OpenStreetMap proiektua 2004an Steve Coast ingelesak. Wikipediaren filosofiari jarraitzen dio proiektu honek: erabiltzaileen ekarpenekin osatutako mapa da proiektu honen fruitua.
Mapa egin ahal izateko, honako pausuok ematen dira: lehenik eta behin datu geografikoak bildu behar dira; honetarako, normalean GPS hargailu bat erabiltzen da. Jasotako datuak editatu egiten dira hondoren. Errepide batean aurrera lortutako GPS puntuak aintzat hartuta, puntuok lotu egingo ditugu eta lortzen dugun arrasto horri, ezaugarri batzuk erantsiko dizkiogu (bidearen izena, kategoria, lurraren egoera, zentzu bakarra edo bikoa den…). Datuak editatzeko aplikaziorik erabilienetakoa, josm da. Azkenik, datuok editatu ondoren, OpenStreetMap proiektuaren zerbitzarira igoko dira eta bertan, pilatutako datu guzti horiekin itxura ezberdinetako mapak sortzen dira.

GPS datuak jasotzea oso lan nekeza denez, ortoargazkiak (satelite zein hegazkinetatik lortutako argazkiak) ere erabiltzen dira kalko gisa errepide, etxe edo iturrien kokapenak OpenStreetMapen sartzeko. Ortoargazki hauek erabili ahal izateko, eduki hauek erabilpen hau onartzen duten lizentzia aitortu behar dute. Berriki, Gipuzkoako datu espazialen azpiegiturak eta Euskadiko Open Data ekimenak, administrazioak dituen datu geografikoak askatu dituzte eta bertako edukiak OpenStreetMap-en erabiltzea ahalbideratu dute.

OpenStreetMap-ek eskainitako datuekin, munduko mapa euskalduna ere badugu esku artean: euskalmapa. Gune honetan bertan dagoen blogean ere, han eta hemen burutzen diren mapa-egite eta kurtsoen berri ematen da.

1 … 16 17 18 19 20 21