Ordenagailuek, normalean, disko gogorrak erabiltzen dituzte sistema eragilea eta gure datuak fitxategi gisa bertan gordetzeko. Gure datuak bertan sortu eta ezabatzen ditugu, eta, batzuetan, ezabatu edo hondatutakoa berriz berreskuratzeko premian izaten gara. Segurtasun arrazoiak medio, ezabatutako informazioa betirako ezabatzea interesatu dakiguke, berriz ere informazio hori ez dadin berreskuratu. Aukera horiek guztiak hartuko ditugu hizpide, eta gauzak hobeto ulertzeko, disko gogorrak zer diren eta nola funtzionatzen duten azalduko dugu lehenik eta behin.
Zer da disko gogor bat?
Disko gogorrak 1950eko hamarkadan asmatutako gailuak dira. Hasiera batean, 20 hazbeteko diametroko disko handiak ziren, eta megabyte gutxi batzuk gordetzeko gai ziren. Disko finko bataiatu baziren ere, disko gogor izendatu ziren segituan, garai hartan erabiltzen ziren disko flexible edo floppyetatik bereizteko. Disko gogorrek euskarri magnetiko bat erabiltzen dute datu digitalak (bat eta zero oinarri dutenak) bertan grabatu eta irakurriak izan daitezen. Disko gogorrak kanpotik begiratuta, kaxa metaliko baten antza dute, eta barruan, ardatz batean jiraka dabiltzan hainbat plater edo disko aurkituko ditugu. Plater bakoitzaren bi aldeek buru bana dute, bertan informazioa idatzi eta irakurtzeko.
Disko gogorrak badira ere ordenagailuetan gehien erabiltzen diren biltegi sistemak, ez dira bakarrak. Gaur egun, disko solidoak (SSD) esaten zaien biltegiak gero eta gehiago ikusten dira. Ez dute disko gogorren egitura mekanikorik: ez plater eta ez bururik. Horren ordez, flash memoriak erabiltzen dituzte: azkarragoak, isilagoak eta energia gutxiago behar dute, baina oraindik ere, disko gogorrak baino garestiago dira. SSD biltegi horiek bigarren biltegi gisa erabiltzen ditugu sarri, USB disko edo flash memoria esaten zaie jendartean, eta gure fitxategiak bertan sartzen ditugu batetik bestera eraman eta partekatzeko.
Gure ordenagailuek diskoa erabili ahal izateko, diskoari egitura jakin bat eman behar zaio: partizioak sortu eta formateatu egin behar da. Disko osoa partiziotan banatzen da, eta partizio bakoitzean fitxategi sistema bat ezartzen da. Disko gogor batean hainbat partizio baditugu, ordenagailu horretan horrenbeste sistema eragile instalatzea posible izango da. Sistema eragile bakoitzak partizio bat erabiliko du, eta ordenagailua pizten dugunean bat edo beste aukeratzeko modua izango dugu. Fitxategi sistemari dagokionez, hainbat daude eta sistema eragile bakoitzak fitxategi sistema jakin batzuk erabil ditzake. Fitxategi sistemaren eginbeharra da diskoan gordeko diren fitxategiak modu egokian antolatzea. Ezagunak dira Microsoft Windows sistema eragileak urtetan erabili dituen FAT edo NTFS fitxategi sistemak, eta nola izaten duten bertan gordetako informazioa desfragmentatzeko beharra (zatitua dagoena berriz batzeko). Fitxategi sistemek fitxategi bat gordetzerakoan ez dute betiere dena modu jarraian gordetzen; diskoan libre dauden gelaxkak betetzen joaten direnez, informazioa zatitu egiten dela esaten da. Zatiketa handitzen den heinean, fitxategi sistema batzuen errendimenduak (FAT adibidez) behera egiten du, eta hortik dator fitxategi sistemaren zatiketa gutxitu edo desfragmentatzeko beharra.
Fitxategiak antolatzeko, fitxategi sistemek aurkibide batzuk erabiltzen dituzte: partizio taulak, eta bertan, besteak beste, fitxategi bakoitzaren hasiera non dagoen gordetzen da. Hori horrela izanik, fitxategi bat ezabatzeko, fitxategi sistemak partizio tauletik kendu besterik ez du egiten. Ezabatutako fitxategia propio ez denez ezabatzen, nahi gabe ezabatu dugun fitxategi hori berreskuratzeko aukera egon daiteke. Zerbait ezabatu ondoren hainbat fitxategi sortu baditugu, agian fitxategi sistemak ezabatutako fitxategiak erabiltzen zuen kokapen fisikoak (ezabatzean libre gelditu dena) gainidatzi egin ditu eta berreskurapena ezinezkoa izango da. Horregatik, nahi gabe zerbait ezabatzen dugunean, garrantzitsua da disko horretan istripua izan eta ondoren ahal den gauzarik gutxien sartzea. Sistema eragile batzuek, nahigabeko ezabaketa horiek desegiteko, ezabatutako elementuen karpetak sortzen dituzte.
Fitxategiak berreskuratzen
Jakina da informazioa ez galtzeko, gure datuen babeskopiak egitea komeni dela. Hainbat babeskopia sistema ditugu eskura, eta azken bolada honetan, sarean kokatzen diren biltegi zerbitzu horiek erabiliz (Dropbox modukoak), gure datuen babeskopiak izatea gero eta errazagoa da. Babeskopiarik ez badugu eta fitxategiren bat berreskuratu nahi badugu, honako aplikazio hauek erabil ditzakegu Microsoft Windows familiako sistema eragileetan: eSupport Undelete Plus, MiniTool Power Data Recovery, PhotoRec, Glary Undelete edo DiskDigger. Aplikazio horiek guztiek, diskoa arakatzen dute, eta partizio tauletatik desagertu diren fitxategiak atzematen dituzte. Linux sistementzat ere badaude horrelako aplikazioak: TeskDisk edo PhotoRec adibidez.
Fitxategiak erabat ezabatzen
Ziurtasun edo pribatutasun arrazoiak direla medio ezabatutako fitxategia erabat ezabatu eta ondorengo berreskurapena ekiditeko, aipatu partizio taulatik ezabatzeaz gain, fitxategiak diskoan gordetako datu digitalak erabat gainidatzi egin behar dira; zeroz bete ezagutzen dena. Hardwipe da Windows sistema eragilean erabil dezakegun aplikazio bat. Linux moduko sistemetan, hainbat kontsola-komando eskaintzen zaizkigu fitxategi ezabaketa erabatekoak egiteko: srm, wipe edo shred.
